Adi sərv

Üfüqi həmişəyaşıl sərv
Üfüqi həmişəyaşıl sərv
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Ranqsız: Diaphoretickes Ranqsız: Archaeplastida Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Gymnosperms Şöbə: Pinophyta Sinif: İynəyarpaqlılar Yarımsinif: Cupressidae Dəstə: Cupressales Fəsilə: Sərvkimilər Yarımfəsilə: Cupressoideae Cins: Həmişəyaşıl sərv ???: Üfüqi həmişəyaşıl sərv
Beynəlxalq elmi adı
	Cupressus sempervirens L., 1753;
ITIS	183456
NCBI	13469
EOL	1034869

Yabanı halda Kiçik Asiya, İran, Kipr, Krit və Rodos adalarında yayılmşdır. Hündürlüyü 30 m olan düzqamətli gövdəyə malik, üfüqi formalı, enli-piramidal çətirli ağacdır. İynəyarpaqları xırda, uzunsov-rombşəkillidir, xaçşəkilli yerləşir və zoğlara sıx bitişmişdir. Boz-qonur, yumru qozaların diametri 3 sm-ə çatır, qısa budaqlardan sallanır. Toxumları qırmızı-qonur, ensiz qanadlıdır, hər qabıq altında 20 ədədə qədərdir. Xüsusilə cavan bitkilər tez böyüyür, 100 yaşında maksimum hündürlüyə çatır.

Kölgəyə davamlıdır. Şəhərin əlverişsiz şəraitinə, uzunmüddətli quraqlığa dözür. Torpağa az tələbkardır, daşlıq və əhəngli, quru və az duzlu, dərin və təzə torpaqlara adavamlı, çox rütubətli torpaqlara isə davamsızdır. Budanmanı yaxşı keçirir. 5-6 yaşından toxum verməyə başlayır. Dekorativ xüsusiyyətlərə malik olmasına görə qədimdən bağ-park incəsənətində geniş istifadə edilir. Abşeronun sərt şaxtalarına davamlıdır. Onun tünd-yaşıl rəngli olması memarlıq cəhətdən park landşaftında özünəməxsus yer tutur. Bu forma böyük qrup və massivlərdə, budanmış divarların ətrafında istifadə edilir. Mədəni şəraitdə 1778-ci ildən becərilir. Tərkibində terpen karbohidrogenləri və onların əlavələri vardır. Əsəb sistemi gərginliyini və yorğunluğu aradan qaldırmaq üçün aromaterapiyada istifadə edilir. Toxumlarla və ya uc qələmləri ilə çoxaldılır.

Məlumat mənbələri:[redaktə | mənbəni redaktə et]

Деревья и кустарники СССР. т.3.1954; Флора Азербайджана. т.5. 1954; Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970; Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl Кitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

“Azərbaycan dendraflorasi” I cild, Baki, “Elm”, 2011, 312 səh.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tofiq Məmmədov, Elşad Qurbanov, Tariyel Talıbov.

↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753.C. 2. səh. 1002.

[_f154994b57d84b12-1] Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753.C. 2. səh. 1002.

[1]