Aksay (Burlin rayonu)

Aksay (qaz. Ақсай) — Qazaxıstanda şəhər, Qərbi Qazaxıstan vilayətinin Burlin rayonunun inzibati mərkəzi.

Aksay
Gerb
Gerb
51°10′04″ şm. e. 52°59′42″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub 1936
İlk məlumat 1915
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 35.310 nəf. (2019)[1]
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi 090300
Xəritəni göstər/gizlə
Aksay xəritədə
Aksay
Aksay
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bölgədə Kiçik juz qazaqları yaşayırdı. Duz bataqlıqları və ağ torpaq bu ərazidə əkinçiliklə məşğul olmağa imkan vermədi və kiçik Utva çayı buraya axsa da, burada yaşayış məskəni yox idi. 1936-1939-cu illərdə bu yerlərdən keçərək Uralsk-Sol-Iletsk dəmir yolu çəkilmişdir. Stansiyanın dizaynerləri bu yeri seçdilər və stansiyaya Qazaxıstan adını verdilər. Stansiya adı ilə burada böyüyən Qazaxıstan kəndi rəsmi olaraq 1936-cı ildə qurulmuşdur[2]. 11 aprel 1941-ci ildə işçi kənd statusu aldı [3]. Kəndin əlverişli coğrafi mövqeyi (inzibati bölgənin coğrafi mərkəzində) və sonrakı iqtisadi inkişafı yaşayış məntəqəsinin 1965-ci ildə Qazaxıstan SSR-in Qərbi Qazaxıstan vilayətinin Burlinsky bölgəsinin mərkəzi olmasına gətirib çıxardı. Qazaxıstanın yaşayış məntəqəsi Aksay şəhərinə çevrildi.

Şəhərin inkişafı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Böyük neft və qaz kondensatı olan Qaraçaqanak yatağının kəşfi ilə şəhər sürətlə inkişafa təkan verdi. 1980-ci illərin əvvəllərində və ortalarında şəhərə CMEA ölkələrindən inşaatçılar gəldi: Çexoslovakiya və Almaniya Demokratik Respublikası, tarlada və şəhərdə texnoloji xətlərin çəkilməsində iştirak etdilər. 1985-1992-ci illərdə. Xarici şirkətlərin (Çexoslovakiya, Şərqi Almaniya) layihələrinə əsasən sosial infrastrukturun (məktəblər, uşaq baxçaları, ticarət və əyləncə mərkəzləri) hərtərəfli inkişafı ilə bir neçə müasir doqquzmərtəbəli yaşayış binasının müasir mikrorayonları inşa edilmişdir. O vaxtdan bəri şəhər adlarını qorudu - "Çex", "Alman" evləri. Güclü şəhər kanalizasiya təmizləyici qurğuları tikilmişdir. Drenaj sisteminin yaradılması üçün işlər aparılmışdır (şəhər bataqlıqda və su basmış ərazidə dayanır). Dəmir yolu və əsas şəhər magistral yollarının üst keçidi Avropa keyfiyyətinə uyğunlaşdırıldı. Bütün bu işlər əsasən xarici inşaatçılar tərəfindən və öz texnologiyalarına əsasən həyata keçirilmişdir. Ural yol işçiləri Uralsk-Burlin-Orenburq, Burlin-Aksai, Aksai-İlek (inkişaf etmiş Qaraçaqanak yatağının ərazisindən) asfalt yolunun tikintisi üzərində iş aparırdılar. Başlanğıcda, yataqdan çıxarılan xammalın tamamilə Orenburggazprom istehsalat birliyinin Orenburq qaz emalı zavodunda emal üçün göndəriləcəyi ehtimal olunurdu. Çex inşaatçılarının qəsəbəsində, KPO-nun xarici mütəxəssisləri , hazırda məhsul bölüşdürmə müqaviləsi çərçivəsində sahəni inkişaf etdirir. Şəhər ölkənin ən çox maaş alan bölgələrindən biridir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ http://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT305821.
  2. ↑ Ведомости Верховного Совета СССР. № 27 (142), 1941 г.
  3. ↑ "История Западно-Казахстанской области на официальном сайте акимата". 2010-11-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-03-14.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]