Ala-Arça (milli park)
Qırğızıstanın Milli Təbii Parkı Ala-Arça (qırğ. Ала-Арча) — Qırğızıstanın paytaxtından 41 km məsafədə Qırğız silsiləsinin (Kirg. Qırğız Ala-Too) şimal yamacında 1600–4860 metr yüksəklikdə yerləşən parkdır. 2280 hektar ərazini əhatə edir. Qırğızıstanın Ala-Tu yüksəkliyindən başlayaraq, şimala doğru Ala-Arçinski dərəsinə doğru uzanır. Ala-arxa çayı parkdan keçir. Ala-arxa çayı parkın ərazisindən keçir.
| Ala-Arça | |
|---|---|
| (qırğ. Ала-Арча) | |
 | |
| Sahəsi |
|
| Yaradılma tarixi | 29 aprel 1976 |
| Yerləşməsi | |
| 42°32′51″ şm. e. 74°29′04″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| alaarchapark.kg | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Parkın direktoru Qasımbəyov Marat Aşurbəyoviçdir.
Təsviri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ala — rəngarəng, zolaqlı; arça — ardıc mənalarını verir.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Milli park Qırğızıstan SSR Nazirlər Sovetinin 29 aprel 1976-cı il tarixli fərmanı ilə 19.4 min hektar ərazidə yaradılmışdır. Bu gün parkın meşə sahəsi 1316 hektardır. Meşəlik olmayan torpaq sahəsi isə 970 hektardır.
Yerləşməsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Milli parkın yaxınlığında milli qəhrəman Baytiq Kanayev və ya Baytik-baatırın xatirəsinə adlandırılan Baytiq kəndi və milli qəhrəmanın qəbri — Baytiq-Gümbəz də yerləşir. Əraziyə ən yaxın yaşayış məntəqəsi — Qaşka-Suu kəndidir.
Təbiəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]
600-dən bitki çox növü var, o cümlədən 70 növ ağac və kol, təxminən 50 növ dərman bitkisi, çoxlu bal bitkisi və aşılayıcı bitkilər yetişən dağətəyi çöllərin və dağ meşələrinin mənzərələri milli parkda var. İynəyarpaqlılar – 723 hektar, o cümlədən şam ağacı- 11 hektar, Tyan-Şan küknarı — 165 hektar, ardıc — 28 hektar ərazini əhatə edir. Qarağackimilər — 1 hektar, yumşaq yarpaqlılar — 69 hektar, tozağacı- 61 hektar, qovaq — 7 hektar, söyüd — 1 hektar ərazini əhatə edir. Digər ağac növləri 36 hektar, kollar isə 185 hektar ərazini tutur.
Arxar, Sibir cüyürü, Sibir dağ keçisi, çöldonuzu, tülkü, canavar, dovşan, porsuq, kirpi, dələ; quşlardan isə, xınalı kəklik, səhra balakəkliyi və ular daha çox yaygın heyvanlardır.
Qırmızı kitaba düşən heyvanlarından Türküstan vaşağı, ilanyeyən, berqut, Himalay kərkəsi, ütəlgi qızılquş; nadir növ heyvanlardan isə: irbis və qara kərkəs də geniş yayılmışdır.
Turizm
[redaktə | mənbəni redaktə et]1951-ci ildən bəri aktiv turizmin obyekti kimi xidmət göstərir, bunun üçün parkda yollar və cığırlar var, turistlərin ən çox ziyarət etdiyi yerlər buzlaq və eyni adlı Ak-Say şəlaləsidir.[1] Çox populyar olan dərəyə 150-ə yaxın marşrut var. 1100 m hündürlüyə qədər divarları və il boyu alpinistlərin zirvəyə qalxması üçün bazaları var. Bişkekdən asfalt yolları var.[2]
Milli parka giriş haqqı tələb olunur.[3] İstirahət günləri parkı orta hesabla mindən çox insan ziyarət edir. Parkdan həftədə təxminən iyirmi ton qatı tullantı təmizlənir.[4]
Parkda kiçik bir təbiət muzeyi var.[2]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Природный парк "Ала-Арча" [ölü keçid]
- ↑ 1 2 "Ала- Арчинское ущелье".[ölü keçid]
- ↑ "Туристический Союз Кыргызстана: Календарь событий на выходные. 15 марта 2012". 2016-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-10-12.
- ↑ "На Студенты провели акцию по уборке природного парка «Ала-Арча» 14-05-2012".[ölü keçid] // Общественная телерадиовещательная корпорация
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Coğrafi ensiklopediya (rus.)
- "Ala-Arça" Dövlət Təbiət Parkı (rus.)