Səhra balakəkliyi

Səhra balakəkliyi (lat. Ammoperdix griseogularis) — Qırqovullar fəsiləsinə aid quş növü.

Səhra balakəkliyi
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Ranqsız:
Amorphea
Ranqsız:
Obazoa
Ranqsız:
Opisthokonta
Ranqsız:
Holozoa
Ranqsız:
Filozoa
Aləm:
Heyvanlar
Yarımaləm:
Eumetazoylar
Klad:
ParaHoxozoa
Klad:
İkitərəflisimmetriyalılar
Klad:
Nephrozoa
Tipüstü:
Sonağızlılar
Tip:
Xordalılar
Sinif:
Quşlar
İnfrasinif:
Yenidamaqlılar
Klad:
Pangalloanserae
Dəstəüstü:
Galloanserae
Klad:
Pangalliformes
Dəstə:
Toyuqkimilər
Fəsiləüstü:
Phasianoidea
Fəsilə:
Qırqovullar
Yarımfəsilə:
Qırqovullar
Triba:
Coturnicini
Cins:
Balakəklik
???:
Səhra balakəkliyi
Beynəlxalq elmi adı

Statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nadirdir.

Kateqoriyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

(EN). Təhlükə altındadır.

Genefond əhəmiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Regionda cinsin tək növüdür.

Qısa təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kəklikdən kiçikdir (200 q). Gözlərindən boynuna uzanan ağ zolağın üstündən qara "qaş" uzanır. Bədəninin yanlarında bel tərəfdən aşağıya və önə doğru qəhvəyi-qara zolaqlar çəpinə uzanır. Toyuğunda bu zolaqlar aydın deyil. Səsi zəif–"ti-pi, ti-pi", bəzən isə bərk çıxır-"kvak-kvak-kvak"[3].

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ön Asiyada və Cənubi Qafqazda yayılıb. Azərbaycan Respublikasının ərazisi (Naxçıvan MR) bu növün arealının qərb kənarını təşkil edir. Hələlik, əsasən, İlandağ massivində və Gilyançay vadisində olur. Oturaq quşdur[4].

Yaşayış yeri və həyat tərzi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Səhra landşaftlı alçaq dağlıqda məskunlaşıb. Bitki örtüyü zəif olan, quraq iqlimli seyrək qayaların çınqıllı yamaclarında qayanın çıxıntısı altında (yerdə) sadə yuva düzəldir. Azərbaycanda biologiyası zəif öyrənilib[5]. Çoxlu qayalar olan yamacı xoşlamır. Suya yaxın olan sahələrdə məskunlaşır. Monoqamdır. May-iyun aylarında 8–12 yumurta verir. Sərçə boyda cücələrinə iyulda və avqustda rast gəlinir. Ona görə ki, reproduksiya dövrü uzun çəkir. Təhlükə olanda uçmağı yox, gizlənməyi xoşlayır[6]. Əsas yemi səhra bitkilərinin vegetativ hissəsindən və toxumundan ibarətdir. Həşərat da yeyir.

Sayı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Populyasiyanın sıxlığı aşağıdır. Xoşladığı biotop az olduğu üçün ümumi sayı azdır. İyun ayında 6 km2 sahədə 5 quş qeyd edilib[7].

Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qanunsuz ovlanma halları, ev heyvanları və çobanlar tərəfindən yuvasının dağıdılması, növün yeni yaşayış yerində yaşamaq çətinlikləri, tülkünün və ilanların çox olması.

Əhali üçün əhəmiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Elmi və estetik əhəmiyyəti var.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ovlanması qadağandır, Naxçıvan MR-in "Qırmızı Kitab"ına daxil edilib, yasaqlıqlarda nəzarət altında saxlanılır[8].

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nəsil verdiyi lokal yerlərin təbiət abidəsi elan edilməsi, ekoloji maarifçiliyin gücləndirilməsi, İlandağ sahəsinə yasaqlıq statusunun verilməsi.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
  2. ↑ IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
  3. ↑ Mustafayev Q. T., Sadıqova N. A. Azərbaycanın quşları. Bakı, "Çaşıoğlu", 2005, s. 157–158;
  4. ↑ Mustafayev Q. T., Sadıqova N. A. Azərbaycanın quşları. Bakı, "Çaşıoğ-lu", 2005, s. 157–158;
  5. ↑ Mustafayev Q. T., Sadıqova N. A. Azərbaycanın quşları. Bakı, "Çaşıoğlu", 2005, s. 157–158;
  6. ↑ Дементьев Г.П., Гладков Н.А. (ред.) Птицы Советского Союза. М.Л., "Советская наука", 1952, том IV, с. 149–153.
  7. ↑ Talıbov T. H. Səhra balakəkliyi–Ammoperdix griseqularis Br. Naxçıvan Muxtar Respublikasının "Qırmızı Kitab"ı, 1-ci cild. Naxçıvan, "Əcəmi", 2006, s. 109–110;
  8. ↑ Talıbov T. H. Səhra balakəkliyi–Ammoperdix griseqularis Br. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qırmızı kitabı, 1-ci cild. Naxçıvan, "Əcəmi", 2006, s. 109–110;

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Mustafayev Q. T., Babayev İ. R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]