Aleksandr Artyomov

Aleksandr Artyomov (çuvaşca: Александр Спиридонович Артемьев, 14 sentyabr 1924[1], Çeboksarı – 5 avqust 1998[1], Çeboksarı) — çuvaş yazıçısı, şairi, ədəbi tənqidçi və tərcüməçisi, Çuvaşiyanın xalq yazıçısı

Aleksandr Spiridonoviç Artyomov
Təxəllüsü Aleksandr Artyomov
Doğum tarixi 14 sentyabr 1924(1924-09-14)[1]
Doğum yeri Turi-Vıla kəndi, Yadrinsk qəzası, Çuvaşiya Respublikası
Vəfat tarixi 5 avqust 1998(1998-08-05)[1] (74 yaşında)
Vəfat yeri Çeboksarı, Çuvaşiya Respublikası
Vətəndaşlığı Rusiya Rusiya
Milliyyəti çuvaş türkü
Təhsili M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutu
Fəaliyyəti yazıçı, şair, ədəbi tənqidçi, tərcüməçi
Əsərlərinin dili çuvaşca
Janrlar hekayə, roman, bədii tərcümə
Üzvlüyü
Mükafatları 1-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni "Xalqlar dostluğu" ordeni "Şərəf nişanı" ordeni

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aleksandr Spiridonoviç Artyomov 14 sentyabr 1924-cı ildə, Çuvaşıstan Respublikasının Yadrinsk qəzası, Turi-Vıla kəndində anadan olmuşdur.[2]

Orta məktəbi Çuvaşiyanın Krasnoçetaysk rayonunun Ştanaşi kəndində bitirmişdir. Təhsilini bitirən kimi İkinci Dünya müharibəsinə göndərilmişdir. Əvvəlcə sıravi, sonra isə kiçik komandir kimi vuruşmuşdur.

Müharibə bitdikdən sonra Uzaq Şərqdə, Mancuriyada vuruşmuşdur. Cəbhədə üç dəfə yaralanmış, döyüş igidliyinə görə medalla təltif olunmuşdur.

Ehtiyata göndərildikdən bir müddət kənddə təbliğati işdə çalışmış, daha sonra “Bayraq” («Ялав») ədəbi dərgisində və «Tavan atal» («Таван Атал») dərgilərində məsul katib vəzifələrində çalışmışdır. Bədii yaradıcılığa da bu illərdə başlamışdır.

Qiyabi olaraq M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunda təhsil almışdır.

1951-ci ildə SSRİ Yazıçılar Birliyinin üzvü seçilmişdir.

5 avqust 1998-ci ildə Çuvaşıstanın paytaxtı Çeboksarı şəhərində vəfat etmişdir.[3][4]

Yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aleksandr Artyomov yaradıcılığa poeziya ilə başlamışdır. Əsərlərini çuvaş dilində yazmışdır. Şeirlərlə yanaşı, bir çox nəsr əsərlərinin və tərcümələrin müəllifidir. Onun poeziya və nəsr əsərlərinin mühüm bir qismi rus dilinə tərcümə edilmişdir.

Aleksandr Artyomov, eyni zamanda, tərcümə yaradıcılığı ilə də məşğul olmuş, A.Puşkin, M.Lermontov, İ.Turgenev, L.Tolstoy, İ.Höte və başqa müəlliflərin əsərlərini çuvaş dilinə çevirmişdir.

Mükafatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kitabları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • «Ан авăн шĕшкĕ» (Çürümə, ceviz) (1950);
  • «Салампи» (Salampi) (1956, 1960, 1966, 1983);
  • «Улма йывăç авăнать» (Alma ağacı əyilir) (1958);
  • «Тăвăл умĕн» (Tufandan öncə) (1975);
  • «Юлашки юрă» (Sonuncu mahnı) (1981);
  • «Пурнăç чăнлăхĕпе писатель ăсталăхĕ» (Həyat həqiqiəti və yazıçı sənətkarlığı) (1984);
  • «Суйласа илнисем», икĕ томлă (Seçilmiş əsərləri, 2 cilddə) 1986).

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Исаев Ю. Н. Чувашская энциклопедия (rus.). Чувашское книжное издательство, 2006. 2567 с. ISBN 978-5-7670-1471-2
  2. ↑ "Aleksandr Artyomov". 2022-05-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-22.
  3. ↑ Чувашская энциклопедия
  4. ↑ Афанасьев П. Писатели Чувашии. — Cheboksary, 2006

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Аликовская энциклопедия / Редколлегия: Л. А. Ефимов, Е. Л. Ефимов, А. А. Ананьев, Г. К. Терентьев. – Чебоксары, 2009. ISBN 978-5-7670-1630-3.
  • Чăваш литературин антологийĕ / Сост.: Д. В. Гордеев, Ю. А. Силэм. – Чебоксары, 2003. ISBN 5-7670-1279-2 .