Anarxo-primitivizm

Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. Lütfən, məqaləni ümumvikipediya və redaktə qaydalarına uyğun şəkildə tərtib edin.

Anarxo-primitivizm — sivilizasiyanın mənşəyi və nailiyyətlərinin anarxist tənqididir. Primitivistlər iddia edirlər ki, ovçuluq və yığıcılıqdan əkinçiliyə keçid məcburiyyət, sosial yadlaşma və sosial təbəqələşmə ilə nəticələndi. Onlar deindustrializasiya, əmək bölgüsü və genişmiqyaslı texnologiyaların ləğv edilməsi yolu ilə sivilizasiyanın rədd edilməsinin tərəfdarıdırlar.

Anarxo-primitivizmlə yanaşı, primitivizmin bir çox başqa istiqamətləri də var. Teodor Kaçinski kimi bəzi primitivistlər problemin kökünü Sənaye inqilabında görürlər. Digərləri tövhid, yazı, metal alətlərdən istifadənin başlanğıcı kimi sivilizasiyanın müxtəlif qədim nailiyyətlərində görürlər.

Konsepsiyalar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Primitivistlər kənd təsərrüfatının gəlişindən əvvəl insanların sosial, siyasi və iqtisadi bərabərliyin mövcud olduğu kiçik, köçəri kollektivlərdə yaşadıqlarını iddia edirlər. Onların fikrincə, bu kollektivlərdə iyerarxiya yox idi. Primitivistlər hesab edirlər ki, kənd təsərrüfatı bəşəriyyətin əmək bölgüsü və iyerarxiya əsasında yaranan texnoloji proseslərə və mücərrəd güc strukturlarına əbədi bağlı olmasına səbəb oldu. Bəzi alimlər indi qədim insanın nisbi sülh və firavanlıq içində yaşadığına inanırlar. Məsələn, erkən əkinçilik mütəxəssisi Frank Kol və mesoamerikan sivilizasiyasının mütəxəssisi Kent Flanneri, yer üzündə heç kimin ilk növbədə oyun, söhbət və istirahətə sərf edən ovçu və toplayıcı qədər boş vaxtının olmadığına inanırdılar.

Sivilizasiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Primitivistlər məntiqi, ictimai qurumları, hakimiyyət orqanlarını, vəhşi heyvanların nəzarətini və əhliləşdirilməsini sivilizasiya hesab edirlər. Sivilizasiya onlar tərəfindən məhv edilməli olan əsas problem və zülmün kökü kimi qəbul edilir. Primitivistlər sivilizasiyanın yüksəlişini son 10 min ildə təbiətlə dərin bir əlaqədə mövcudluqdan ondan təcrid olunmuş və qalıqları başqa bir təbiət tərəfindən idarə olunan bir vəziyyətə keçid kimi təsvir edirlər. Onlar iddia edirlər ki, sivilizasiyadan əvvəl: boş vaxt bol idi; gender bərabərliyi və muxtariyyət var idi; təbiətə baxış onun məhv edilməsini istisna edirdi; mütəşəkkil zorakılıq yox idi; vasitəçi və rəsmi strukturlar yox idi; insanlar sağlam və güclü idilər. Primitivistlər iddia edirlər ki: müharibələrin; qadınların tabe mövqeyinin; əhali artmasının; işin monotonlaşmasının; mülkiyyət anlayışının yaranmasının ; iyerarxiyaların yaranmasının; demək olar ki, bütün məlum xəstəliklərin səbəbi sivilizasiyadır.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]