Anje Vayda

Anje Vitold Vayda (pol. Andrzej Witold Wajda; 6 mart 1926[2][3][…], Suvalki, Belostok voyevodluğu[d][2][4][…] – 9 oktyabr 2016[5][3][…], Varşava[6]) — Polşanın tanınmış kino və teatr rejissoru.

ANJE VAYDA
pol. Andrzej Wajda
Doğum tarixi
Doğum yeri Suvalki, Polşa Polşa
Vəfat tarixi (90 yaşında) (90 yaşında)
Vəfat yeri Varşava, Polşa Polşa
Vəfat səbəbi nəfəs çatışmazlığı[d]
Vətəndaşlığı
Fəaliyyəti Rejissor
Fəaliyyət illəri 1951-bu günə qədər
Üzvlüyü
Mükafatları "Dostluq" ordeni Work Flag Order, 2nd class Golden Medal for Merit to Culture "İncəsənət və ədəbiyyat" ordeninin komandor dərəcəsi "Fəxri Legion" ordeni komandoru "Fəxri Legion" ordeninin zabit dərəcəsi 1-ci dərəcəli "Doğan günəş" ordeni "Almaniya Federativ Respublikası qarşısında xidmətlərinə görə" ordeninin komandor xaçı Almaniya Federativ Respublikasının "Xidmətlərə görə" ordeni Order of the Cross of Terra Mariana, 3rd Class "Üç Ulduz" ordeni komandoru "Knyaz Yaroslav Mudrı" ordeni 5-ci dərəcəli "Knyaz Yaroslav Mudrı" ordeni "Macarıstan qarşısında xidmətlərə görə" Böyük xaçı Commander with Star of the Order of Merit of Hungary "Ağ qartal" ordeni Grand Cross of the Order of Polonia Restituta Polşa İntibah Ordeninin Zabit xaçı Knight of the Order of Polonia Restituta "Litvaya xidmətlərinə görə" ordeni Officer of the Order of Merit of the Italian Republic Medal "Guardian of National Memorials" "Kiril və Mefodi" ordeni Order of Danica Hrvatska
"Oskar" mükafatı Qızıl ayı
IMDb ID0906667
İmzanın şəkli
wajda.pl
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Anje Vayda 6 mart 1926-cı ildə Polşanın şimalında yerləşən Suvalki şəhərində anadan olmuşdur. Onun atası Yaqub Vayda at artilleriyasının zabiti idi. 1939-cu ildə Sovet əsirliyinə düşmüş və güllələnmişdir. Anjenin anası isə məktəbdə müəllim işləyirdi.

O, Almaniyanın Polşanı işğal etməsi ərəfəsində orta məktəbin 7-ci sinfini bitirə bilir. Vayda müharibədə çertyojçu, yükdaşıyan fəhlə, alman emalatxanalarında anbardar işləyir. Bu işlər onu Reyxdə məcburi əməkdən xilas etdi. Müharibədən sonra Krakovda yerləşən Təsviri sənət akademiyasında rəssamlıq təhsili alır. Lakin kursu qurtarmayaraq Lodz kino məktəbinin rejissorluq kursuna daxil olmuşdur.

Anje Vayda təhsil aldığı illərdə Aleksandr Fordun filmində ikinci rejissor kimi çalışır. 1954-cü ildə kino məktəbindəki təhsilini uğurla başa vuran Vayda "Nəsil" filmilə öz debüt işini ortaya qoyur[7].

Anje Vaydanın daha geniş tanınması "Kanal" filmindən sonra baş verdi. Bu film bir çox mükafatlara layiq görüldü. Hətta bu ekran işi 1957-ci ildə nüfuzlu Kann Beynəlxalq kinofestivalında xüsusi mükafat qazanır. Bu filmin ardınca çəkdiyi "Kül və almaz" filmi həmin dövrün ən uğurlu lentlərindən sayılırdı. Bu film yazıçı Yeji Anceyevskinin romanı əsasında çəkilmişdir. Bundan sonra da Anje Vayda öz filmlərində müharibə mövzusunu davam etdirir.

Komediya janrı Anje Vayda yaradıcılığına o qədər də yaxın deyildi. Lakin rejissor "Günahsız sehrbazlar" və "Milçək ovu" adlı iki filmində bu janra da toxunmuşdur.

Anje Vayda 1987-ci ildə Kioto mükafatını qazandıqdan sonra o, bütün məbləği Krakovda yapon incəsənəti muzeyinə xərcləməyi qərara alır. Bu layihəni yapon memarı Arata İsodzaki pulsuz hazırlayır. Adı çəkilən bu muzey 30 noyabr 1994-cü ildən açıq elan edilmişdir.

10 avqust 2010-cu ildə mədəniyyət sahəsində rus-polyak münasibətlərinin inkişafında böyük əməyinə görə Rusiyanın "Dostluq" ordeni ilə təltif olunmuşdur[8].

Böyük rejissor 9 oktyabr 2016-cı ildə 90 yaşında Varşavada vəfat edib.[9]

Filmoqrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Kanal (film, 1956) / Kanał
  2. Dirijor (film, 1980) / Dyrygent

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Wajda-Andrzej;3993445.html.
  2. ↑ 1 2 Вайда Анджей // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  3. ↑ 1 2 Andrzej Wajda // filmportal.de. 2005.
  4. ↑ http://www.debate.org/reference/andrzej-wajda.
  5. ↑ Polish film director Andrzej Wajda dies.
  6. ↑ Andrzej Wajda, Celebrated Polish Director, Dies at 90.
  7. ↑ "A Generation: Wajda on War By Ewa Mazierska". 2012-12-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-07-13.
  8. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 10 августа 2010 года № 996[ölü keçid]
  9. ↑ Мария Бондаренко. "Умер режиссер Анджей Вайда" (rus). Rbc.ru. 10.10.2016. 2021-08-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-11.
Vikianbarda Anje Vayda ilə əlaqəli mediafayllar var.