Anna Veres

Anna İvanovna Veres (ukr. Га́нна Іва́нівна Ве́рес; 21 dekabr 1928, Obuxoviç[d] – 11 iyun 2003, Obuxoviç[d], Kiyev vilayəti) — Ukrayna xalq rəssamı, tikişçi və toxucusu. O, rəssam və toxucu Mariya Posobçukun qızı, rəssamlar Valentina və Elena Veresin anası idi. 1968-ci ildə Anna Vasilaşçuk ilə birlikdə Şevçenko Milli Mükafatına layiq görülmüşdür.

Anna Veres
Doğum tarixi 21 dekabr 1928(1928-12-21)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 11 iyun 2003(2003-06-11) (74 yaşında)
Vəfat yeri
Fəaliyyəti toxucu[d]
Üzvlüyü
  • Ukrayna Milli Rəssamlar İttifaqı[d] (1965–)
Mükafatları "Şərəf nişanı" ordeni
Ukraynanın xalq rəssamı Taras Şevçenko adına Ukrayna Milli Mükafatı Ukrayna SSR əməkdar xalq sənəti ustası

Bioqrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Anna İvanovna Veres 21 dekabr 1928-ci ildə Kiyev vilayətinin Vışqorod rayonunun Obuxoviç kəndində anadan olmuşdur.[1] Anası rəssam Mariya Posobçuk idi.[2] Veresin Valentina və Elena Veres adlı iki qızı da rəssam olmuşdur.[1][3] Tarixçi N. M. Neveqanın sözlərinə görə, Posobçuk qızına bir çox bacarıqları öyrətmiş və o, bu bacarıqları qızlarına ötürmüşdür.[4]

Veres Kiyev şəhərinin Bastionni zolağında yerləşən bir evdə yaşayırdı.[5] O, 11 iyun 2003-cü ildə Obuxoviçdə ölmüşdür.[1]

Yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dekorativ toxuculuq sənəti, xüsusilə də, bədii tikmə sahəsi üzrə mütəxəssis olan Veres ənənəvi Polesye toxuma dəsmalları, eləcə də, dekorativ parçalar və panellər yaratmışdır.[1] Dəsmallar Ukraynanın ənənəvi toxuculuq məhsuludur: onlar yemək üçün xüsusi bir örtük kimi istifadə olunur və hədiyyə olaraq verilir.[6] O, İvankovda 1988-ci ildə açılmış və 1992-ci ildə bağlanmış Xalq Toxuculuğu Muzeyinin qurucusu olmuşdur.[1] Onun əsərləri Şimali Amerikaya aparılmış, burada Toronto və Monrealda nümayiş olunmuşdur.[4]

1966–1968-ci illərdə Taras Şevçenkoya həsr olunmuş bir sıra dekorativ toxuculuq məhsulları hazırlamışdır. Şevçenkonun "Kobzar" əsərinin 1971-ci il nəşri onun Anna Vasilaşçuk ilə hazırladığı dəsmalların reproduksiyaları ilə illüstrasiya edilmişdir.[6][7][8] "Lyada" (1974, "Kyivnaukfilm "), "Kətan çiçəklənir" (1980, "Ukrtelefilm") filmləri Veresin yaradıcılığına həsr olunmuşdur.[2]

Əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dekorativ paltarlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "Ukrayna, mənim anam" (1956)
  • "Biçinçilər biçir" (1962)
  • "Ukrayna, mənim anam" (1966)
  • "Qızıl payız" (1966)
  • "Çiçəklər, Ukrayna" (1967)
  • "Bizim fikrimiz, bizim mahnımız" (1967)
  • "Azadlıqda ailə" (1969)
  • "Sovet Ukraynası" (1971)
  • "Səxavət" (1973)
  • "Çernobıl zəngləri" (1988)
  • "İldırım" (1990)

Dekorativ parçalar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "Bizim fikrimiz, bizim mahnımız" (1965)
  • "Polesye çiçəkləri" (1967)
  • "Kiyev – Bağ" (1975)
  • "Yerin xoşbəxtliyi" (1985)

Panellər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "Məşhur, ata yurdu" (1978)
  • "Odlu illərin xatirəsi" (1984)
  • "Aprel, Ukrayna" (1984)
  • "Növbəti boşluq" (1990)
  • "Anamın albalısı" (1990)
  • "Çernobıl faciəsi" (1991,)

Mükafatlar və fəxri adlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "Şərəf Nişanı" ordeni.
  • 1965-ci ildən Ukrayna Sovet Rəssamlar İttifaqının üzvü.
  • Şevçenko mükafatı[5] (1968, Anna Vasilaşçuk ilə birlikdə 1965–1967-ci illərdə yaradılmış Ukrayna xalq toxuma dəsmallar seriyasına görə).[9]
  • 1977-ci ildən SSRİ-nin əməkdar xalq sənəti ustası.[5]
  • 1995-ci ildən Ukraynanın xalq artisti.[1]
  • 1999-cu ildən Ukrayna Xalq Sənəti Ustaları Milli İttifaqının üzvü.

İrsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Veresin əsərləri Taras Şevçenko Milli Muzeyində, Kanivdəki Şevçenko Milli Qoruğunda və Milli Xalq Dekorativ Sənəti Muzeyində, eləcə də, digər yerlərdə saxlanılır.[6] İlkin məlumatlara görə, 27 fevral 2022-ci ildə Rusiyanın Ukraynaya hücumu zamanı baş verən İvankov döyüşü nəticəsində İvankiv Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi baş verən yanğında Veresin bəzi əsərləri də məhv olmuşdur.[10][11]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 "Верес Ганна Іванівна | Комітет з Національної премії України імені Тараса Шевченка" [Veres Anna Ivanovna | Taras Shevchenko National Prize Committee of Ukraine]. www.knpu.gov.ua (ukrayna). 4 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 March 2022.
  2. ↑ 1 2 "Верес Ганна Іванівна — Енциклопедія Сучасної України". esu.com.ua. 24 January 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 March 2022.
  3. ↑ Folk art (ukrayna). Spilka maĭstriv narodnoho mystet͡stva Ukraïny. 2002.
  4. ↑ 1 2 Revega, NM "Museum objects from the stock collection of the National Historical and Ethnographic Reserve" Arxiv surəti 1 mart 2022 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 1 mart 2022 at the Wayback Machine Pereyaslav "from the village of Obukhovychi, Ivankiv district, Kyiv region." Severshchyna in the history of Ukraine (2017). [in Ukrainian]
  5. ↑ 1 2 3 Довідник членів Спілки художників України Arxiv surəti 21 yanvar 2022 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 21 yanvar 2022 at the Wayback Machine. Kyiv. 1998, page 24.
  6. ↑ 1 2 3 "РУШНИКИ ГАННИ ВАСИЛАЩУК ТА ГАННИ ВЕРЕС". lib.if.ua. 1 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 March 2022.
  7. ↑ Lazebnyk, Stanislav I︠U︡khymovych. Ukraine Questions and Answers (ingilis). Politvidav Ukraini Publishers. 1989. ISBN 978-5-319-00386-7.
  8. ↑ Litvinova, Galina Ilʹinichna. Woman-master of Her Life (ingilis). Publishing House of the Political Literature of Ukraine. 1985.
  9. ↑ Varyvonchyk, Anastasia Vitaliyivna. "On the forms of social organization of work in the field of Ukrainian traditional folk art of embroidery." Bulletin of KNUKiM. Art History Series (2012). [[[Ukrainian language|Ukrainian]]]
  10. ↑ "На Київщині окупанти знищили музей з унікальними творами Марії Приймаченко: фото". ТСН.ua (ukrayna). 28 February 2022. 28 February 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2022.
  11. ↑ "Музей — Іванківський музей". ivankiv-museum.site. 4 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 March 2022.