Atropatan dazısı

Atropatan dazısı (lat. Hypericum helianthemoides) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin dazıkimilər fəsiləsinin dazı cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Kritik təhlükə həddində olanlar" kateqoriyasına aiddir – CR B1ab (i, ii, iii, iv, v). Azərbaycanın nadir növüdür. Qafqaz endemidir.

Atropatan dazısı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Malpigiyaçiçəklilər Fəsilə: Dazıkimilər Cins: Dazı Növ: Atropatan dazısı
Beynəlxalq elmi adı
Hypericum helianthemoides Boiss., 1849
Şəklin VikiAnbarda axtarışı NCBI   1321330 EOL   5707645

Yarımkolcuqdur. Hündürlüyü 10-20 sm-dir. Gövdəsi çoxsaylı, nazik, yumru, budaqlıdır. Yarpaqlar xətvari, oturaq və qarşı-qarşıya düzülmüş, 4-7 mm uzunluğunda, 1,5 mm enində, nöqtəvarı vəzilidir. Çiçək qrupu salxım, 1-9 çiçəkli, 3-5 sm uzunluğunda, 1 sm enindədir. Yarımçətirlər 5-12 mm uzunluğundadır. Çiçəkaltlığı yumurtavari, 1-2 mm uzunluğunda, kənarlarından nöqtəvarı vəzili, çiçək saplağından xeylı qısadır. Kasayarpaqları elilipsvari-yumurtaşəkilli, küt uclu, 2-2,5 mm uzunluğunda, təxminən 1,5 mm enində, kənarları eyniformalı dişcikli vəzili, əsasından qəhvəyimtildir. Ləçəklər ellipsivari və ya yumurtavari, 5-8mm uzunluğunda, 3 mm enindədir. Erkəkciklər 3 dəstədədir. Yumurtalıq deməkolar ki, şarşəkillidir. Sütuncuqlar 3 və yumurtalıqdan uzundur. Qutucuq yumurtavari, 5 mm uzunluğunda, 3 mm enindədir.

Dəniz səviyyəsindən 1200 m hündürlükdə, rütubətli dağlarda, gilli daşlı torpaqlarda da bitir. Quraqlığa davamlı olmasına baxmayaraq şoran torpaqlara üstünlük verir. Çiçəkləmə-meyvə əmələgətirmə iyul-avqust aylarına təsadüf edir.

Azərbaycanda arealı dardır, nadir növdür. Naxçıvan MR-da dağ yamaclarında bitir (Şahbuz kəndinin ətrafı). Əhali tərəfindən dərman bitkisi kimi yığıldığına görə təhlükə altına düşə bilən növdür. Populyasiyanın nəzarətə götürülməsi, mütəmadi monitorinqlərin aparılması təklif olunur.

Dərman bitkisidir. Yaşıllaşdırılmada istifadəsi öyrənilməmişdir. Yamacların bərkidilməsində istifadəsi məqsədyönlüdür.

• Drosanthe helianthemoides Spach
• Hypericum hyssopifolium subsp. helianthemoides (Spach) J.Thiébaut