Avtotransformator

Avtotransformator — yüksək gərginlik dolağının bir hissəsindən alçaq gərginlik dolağı kimi istifadə olunan birdolaqlı elektrik transformatoru. Kiçik transformasiya əmsallı (g≤2) avtotransformator ikidolaqlı elektrik transformatorundan yüngül və ucuz olur. Dolaqlar arasında elektrik əlaqəsi olduğuna görə hər iki dolağın izolyasiyası yüksək gərginliyə hesablanır. Avtotransformator yüksək gərginlik şəbəkələrinin başqa gərginliyi şəbəkələrlə əlaqələndirmək, dəyişən cərəyanlı güclü elektrik mühərriklərinin işəsalma qurğularında elektrik gərginliyi çeviricisi kimi, rele mühafizəsi sxemlərində gərginliyi səlis tənzimləmək, həmçinin şəbəkədən məişət cihazlarına lazımi gərginliyi cərəyan vermək üçün işlədilir.^[1]

thumb|Çıxış gərginliyinin pilləli tənzimlənməsi ilə avtotransformator sxemi thumb|Avtotransformator Avtotransformator transformatorun bir növüdür, birinci və ikinci dolaqları bir ümumi dolaqda birləşdirilir və təkcə maqnit əlaqəsi deyil, həm də elektrik əlaqəsi var.

Avtotransformatorun üstünlüyü daha yüksək FİƏ-dır, çünki gücün yalnız bir hissəsi çevrilir - bu, giriş və çıxış gərginlikləri yalnız bir qədər fərqli olduqda xüsusilə vacibdir. Çatışmayan cəhəti birinci və ikinci dövrələr arasında qalvanik izolyasiyanın olmamasıdır. Avtotransformatorda ikinci dolaq birinci dolağın bir hissəsidir və şəbəkə ilə birbaşa elektrik əlaqəsinə malikdir. Bu potensial olaraq risklər daşıyır: iş şəraiti pozularsa və ya bir tərəfdən qəza baş verərsə, digər tərəfdən nasazlıq və/yaxud qəza baş verəcək. Məsələn, yüksək gərginlikli xətlərdən biri yerə çatdıqda, aşağı gərginlikli xətt yerə nisbətən yüksək potensiala çevrilir. Yəni, təsvir edilən vəziyyətdə, 6 kV-lik tərəfdəki istehlakçılar yerə nisbətən 10 kV-lik bir gərginlik altında ola bilərlər. Avtotransformatorlarda qısaqapanma rejimlərində dolaqlarda yüksək qısaqapanma cərəyanları və mexaniki qüvvələr var ki, bu da etibarlılığa mənfi təsir göstərir. Həmçinin, layihələndirmə zamanı qısaqapanma cərəyanlarının dəyərlərini nəzərə almaq lazımdır.

• Avtotransformator // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.

• Автотрансформатор: устройство, принцип действия, схема, типы