Bəhram Məmmədli

Bəhram İdris oğlu Məmmədli (5 yanvar 1946 - 2 dekabr 2019) — Əməkdar müəllim, tarixçi alim, Sumqayıt Dövlət Universitetinin dosenti.

Bəhram Məmmədli
Bəhram İdris oğlu Məmmədli
Doğum tarixi
Doğum yeri Böyük Pirəhmədli, Füzuli rayonu
Vəfat tarixi (73 yaşında)
Vəfat yeri Bakı
Milliyyəti azərbaycanlı
Təhsili Azərbaycan Pedoqoji Universiteti
Mükafatları Qızıl Qələm Mükafatı

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bəhram Məmmədli 5 yanvar 1946-cı ildə Füzuli rayonunun Böyük Pirəhmədli kəndində dövlət qulluqçusu ailəsində anadan olub. Sumqayıt Dövlət Universitetinin Tarix və coğrafiya fakültəsinin Azərbaycan və Şərqi Avropa xalqları tarixi kafedrasının dosenti olan Bəhram Məmmədli 2 dekabr 2019-cu ildə vəfat etmişdi. Ailəli idi, dörd övladı var. Şəhid atası idi.

Təhsili və karyerası[redaktə | mənbəni redaktə et]

1952-ci ildə Füzili şəhər rus orta məktəbinin birinci sinifə daxil olub, sonra təhsilini Ağdam şəhər 5 saylı orta məktəbində davam etdirmiş,1961-1965-ci illərdə Ü.Hacıbəyov adına Ağdam musiqi texnikumunda təhsil almış, 1966- cı ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun tarix fakültəsinə daxil olmuşdur. 1970-ci ildən 1981-ci ilə kimi pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. 1981-ci ildə Füzuli rayon Tarix – diyarşünaslıq muzeyinin direktoru işləmiş, 1986-cı ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Tarix institutunda “Azərbaycanda kəndlilərin maddi rifah halının və mədəni-texniki səviyyəsinin yüksəldilməsi uğrunda mübarizə 30-cu illərdə” mövzusunda dissertasiya işini müdafiə edərək, tarix elmləri namizədi elmi dərəcəsini almışdır. 20-dən çox elmi məqalə və kitabın müəllifidir. 1994-2002-ci illərdə Naxçıvan Universitetində və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində işləmiş, 2003-ci ildən Sumqayıt Dövlət Universitetində Azərbaycan və Şərqi Avropa xalqları tarixi kafedrasının dosenti vəzifəsində işləmiş, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2017-ci il noyabrın 12-də verdiyi sərəncamla “Əməkdar müəllim” fəxri adına layiq görülmüşdür.[1]

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əsas məqalə: Bəhram Məmmədlinin biblioqrafiyası
  1. Urmiya xanlığı, Təbriz, "Nəbati", 2017, Ənvər Çingizoğlu ilə birlikdə;
  2. Orta əsr qaynaqları oğuz-türkmən tayfaları haqqında, Sumqayıt, SDU-nin nəşriyyatı, 2013, Ənvər Çingizoğlu ilə birlikdə;
  3. XVIII-XIX əsr Azərbaycan tarixi farsdilli mənbələrdə, Bakı, Zərdabi LTD, 2018,Ənvər Çingizoğlu ilə birlikdə;
  4. Azərbaycandan bəhs edən orta əsr tarixçiləri, Bakı, Zərdabi LTD, 2019,Ənvər Çingizoğlu ilə birlikdə;

Müəllifi olduğu dərsliklər, vəsaitlər, proqramlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Xanlıqlar, sultanlıqlar və Rusiyanın müstəmləkiçiliyi dövründə Azərbaycanda aqrar münasibətlər, Sumqayıt: "SDU-nun nəşriyyatı", 2006, (Magistr hazırlığı üçün proqram)
  2. "Kitabi Dədə Qorqud" və tarix, Sumqayıt: "SDU-nun nəşriyyatı", 2009, (Magistr hazırlığı üçün proqram)
  3. Muzey işinin əsasları, Sumqayıt: "SDU-nun nəşriyyatı", 2009, (Bakalavr pilləsi üçün proqram)
  4. Urmiya xanlığı, Bakı, "Mütərcim", 2011, (metodik vəsait),Ənvər Çingizoğlu ilə birlikdə;

Tərtib etdiyi kitablar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əsas məqalə: Bəhram Məmmədlinin biblioqrafiyası
  1. Qarabağ 1918-1920-ci illərdə. Sumqayıt: "SDU-nun nəşriyyatı", 2010, (tərtibçi), Ənvər Çingizoğlu ilə birlikdə;

Məqalələri, tezisləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Azərbaycan kəndlilərinin maddi vəziyyətinin yaxşılaşdırılması (1933-1937-ci illər), Azərbaycan EA-nın xəbərləri, Tarix-fəlsəfə-hüquq seriyası, Bakı, 1977, №2, s. 22-31;
  2. Azərbaycan kəndlilərinin mədəni-texniki səviyyəsinin yüksəldilməsi (1933-1937-ci illər), Azərbaycan EA-nın xəbərləri, Tarix-fəlsəfə-hüquq seriyası, Bakı, 1980, №4, s. 3-12;
  3. Azərbaycan kəndlilərinin ictimai təsərrüfatının yüksəldilməsi (1933-1937-ci illər), Azərbaycan EA-nın xəbərləri, Tarix-fəlsəfə-hüquq seriyası, Bakı, 1982, №4, s. 71-77;
  4. "Dədə Qorqud" dastanlarında vətən sevgisi, Dədə Qorqud- 1300, Respublika Elmi-Praktik konfransının materialları, Naxçıvan universiteti 2000, s.78-80;
  5. Qarabağ qalalarının tarixinə dair, Pedoqoji Universitet xəbərləri, Humanitar elmlər seriyası, Bakı, ADPU nəşriyyatı, 2004, №1, s.417-419;
  6. "Azərbaycan Evliya Çələbinin 1654-cü il "Səyahətnamə"sində, Pedoqoji Universitet xəbərləri, Humanitar elmlər seriyası, Bakı, ADPU nəşriyyatı, 2004, №1, s.414-415;
  7. Rəşid bəy İsmayılovun "Azərbaycan tarixi" əsərində XIX əsr tarixinin bəzi məsələləri,Pedoqoji Universitet xəbərləri, Humanitar elmlər seriyası, Bakı, ADPU nəşriyyatı, 2004, №4, s.475-477;
  8. Rusiyanın müstəmləkəçilik siyasətində erməni amili (XVIII-XIX əsrlər), Pedoqoji Universitet xəbərləri, Humanitar elmlər seriyası, Bakı, ADPU nəşriyyatı, 2004, №4, s.477-479;
  9. Şəmkir şəhərinin tarixinə dair,Pedoqoji Universitet xəbərləri, Humanitar elmlər seriyası, Bakı, ADPU nəşriyyatı, 2006, №1, s.297-300;
  10. Şəmkir tarixinin səhifələri, SDU-nun elmi xəbərləri, Humanitar elmlər seriyası, SDU-nun nəşriyyatı, 2005, №1, s.35-37,
  11. Məşrutə hərəkatı İran tarixşünaslığında, Pedoqoji Universitet Xəbərləri, Bakı, 2014,№1, səh.169-174. Ənvər Çingizoğlu ilə birlikdə;
  12. Azərbaycan Demokratik Respublikası dövründə ermənilərin təcavüzkarlııq siyasəti,Respublika elmi Konfransının materialları.Sumqayıt 2007;
  13. V.Veliçkonun Qafqaz əsəri,Azərbaycan Dillər Universitetinin Elmi xəbərləri,ADU-nin nəşriyyatı,Bakı 2008,№6 səh 323-326.
  14. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə ermənilərin Azərbaycana qarşı hərbi-siyasi fitnəkarlığı,Pedaqoji Universitet xəbərləri, ADPU-nin nəşriyyatı,Bakı 2008 №3 s126-131
  15. Magistr Dissertasiyalarına verilən tələblər, Azərbaycan Dillər Universitetinin Elmi xəbərləri, ADU-nin nəşriyyatı,Bakı 2008 №7, səh 272-276
  16. Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Şah əsəri: Əsrin müqaviləsi , Respublika Elmi Konfransının materialları, Sumqayıt 2009, səh 50-52

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "SDU-nun dosenti Bəhram Məmmədli vəfat etdi" (Azərbaycan). sumqayitxeber.com/. 3 dekabr 2019. 2019-12-05 tarixində arxivləşdirilib.

2. Sumqayıt Dövlət Universitetində tarixçi alim Bəhram Məmmədlinin xatirəsi yad edildi

Ulu öndər Heydər Əliyev deyirdi: “Müəllimlik sənəti, peşəsi cəmiyyətdə ən yüksək qiymətə layiq olan bir peşədir. Müəllim olmaq kimi şərəfli bir iş yoxdur. Mən müəllimdən yüksək ad tanımıram”.

Müəllim gənc nəslin mənəvi aləminin memarı, cəmiyyətin etibar etdiyi şəxsdir. Cəmiyyətimiz ən əziz, ən qiymətli sərvətini, öz gələcəyini müəllimə etibar edir və onun qarşısında belə bir vəzifə qoyur: “Azərbaycan dövləti qarşısında öz məsuliyyətini dərk edən, xalqın milli ənənələrinə və demokratiya prinsiplərinə, insan hüquqları və azadlıqlarına hörmət edən, vətənpərvərlik və azərbaycançılıq ideyalarına sadiq olan, müstəqil və yaradıcı düşünən vətəndaş və şəxsiyyət yetişdirmək”. Bu, Azərbaycan müəllimlərinin həyata keçirməli olduğu müqəddəs bir vəzifə, ilahi bir missiyadır. Cəmiyyət tərəqqi, inkişaf, mədəni yüksəliş üçün məhz müəllimlərə borcludur. Ulu öndər Heydər Əliyev deyirdi: “Müəllimlik sənəti, peşəsi cəmiyyətdə ən yüksək qiymətə layiq olan bir peşədir. Müəllim olmaq kimi şərəfli bir iş yoxdur. Mən müəllimdən yüksək ad tanımıram”. Müəllimlik peşəsi şərəfli olduğu qədər də məsuliyyətli, çətin və mürəkkəb bir işdir. Müdriklərdən biri deyib ki, müəllim o kəs deyil ki, öyrədir, o kəsdir ki, ondan öyrənirlər. Bəhram müəllim də bu sənətin ən layiqlisi olmuşdur. Buna görədir ki, hər dəfə adının qarşısında Müəllim sözü böyük hərflərlə yazılır. Hər tələbəyə borcdur ki, Müəlliminin əlamətlərinə sahib çıxmağı, Müəlliminin əziz bildiklərini əziz tutmağı bacarsın.

Müəllim... Görəsən, bu adı özünə mayak edən, öz müəlliminin hər addımında özünə səcdəgah tapan necə şagird, neçə tələbə olar?!

Oktyabrın 18-də Sumqayıt Dövlət Universitetinin Tarix və coğrafiya fakültəsinin Azərbaycan və Şərqi Avropa xalqları tarixi kafedrasının sabiq dosenti Bəhram Məmmədlinin 75 illik yubileyinə həsr olunmuş “Qəlblərdə yaşayan MÜƏLLİM” adlı anım tədbiri təşkil edildi. Anım tədbirində alimin yaxınları ilə yanaşı, qələm dostları, tarixçi alimlər və tələbələri iştirak etdilər.

Əvvəlcə “Bəhram Müəllim kimdir?” adlı videoçarx nümayiş olundu.

Tədbirdə Tarix və coğrafiya fakültəsinin dekanı professor Adil Baxşəliyev Sumqayıt Dövlət Universitetində elm xadimlərinə göstərilən diqqət və qayğıdan söz açaraq bildirdi ki, əlamətdar günlərin, yubiley tədbirlərinin keçirilməsi alimlərimizin fəaliyyətinə verilən dəyər olmaqla yanaşı, həm də gənc tədqiqatçılar üçün stimulverici addımdır. Qeyd etdi ki, Bəhram Məmmədli tanınmış alim olmaqla yanaşı, çox gözəl bir pedaqoq idi. Dekan alimin elmi fəaliyyətinə qısa nəzər saldı. Bildirdi ki, Bəhram İdris oğlu Məmmədli 1946-cı ildə Füzuli rayonunun Böyük Pirəhmədli kəndində qulluqçu ailəsində anadan olub. 1952-ci ildə Füzuli rayonunda orta məktəbin birinci sinfinə daxil olub, sonra təhsilini Ağdam şəhər 5 saylı orta məktəbdə davam etdirmiş, 1966-cı ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Tarix fakültəsinə qəbul olmuşdur. 1970-ci ildən 1981-ci ilə kimi pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. 1981-ci ildə Füzuli rayon Tarix–diyarşünaslıq muzeyinin müdiri işləmiş, 1986-cı ildə Azərbaycan SSRİ Elmlər Akademiyasının Tarix İnstitutunda “30-cu illərdə Azərbaycanda kəndlilərin maddi rifah halının və mədəni-texniki səviyyəsinin yüksəldilməsi uğrunda mübarizə” mövzusunda dissertasiya işi müdafiə edərək, tarix elmləri namizədi elmi dərəcəsini almışdır. 20-dən çox elmi məqalə və kitabın müəllifidir. 2003-cü ildən Sumqayıt Dövlət Universitetində Azərbaycan və Şərqi Avropa xalqları tarixi kafedrasının dosenti vəzifəsində işləmiş, 2017-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2017-ci il noyabrın 12-də verdiyi Sərəncamla “Əməkdar müəllim” fəxri adına layiq görülmüşdür. Bəhram müəllimin əməyi həmişə universitetin rektoru professor Elxan Hüseynov tərəfindən yüksək qiymətləndirilmiş və fəxri fərmanla təltif olunmuşdur.

SDU-nun Azərbaycan və Şərqi Avropa xalqları tarixi kafedrasının müdiri professor Şirxan Səlimov Bəhram Məmmədlinin şərəfli ömür yolundan, Azərbaycan elminə, xüsusilə tarix elminə verdiyi töhfələrdən, ictimai-siyasi fəaliyyətindən, elmi yaradıcılığından geniş bəhs edərək bildirdi ki, xatirə gecəsinin təşkili Bəhram müəllimin əməyinə olan ehtiramın nümunəsidir. Onun yorulmaz fəaliyyəti gənclərimizə nümunə olmaqla yanaşı, daha səylə çalışmalarına stimuldur.

Alimin ömür-gün yoldaşı Məşuqə xanım Bəhram Məmmədli ilə bağlı xatirələrini bölüşdü. Bildirdi ki, Bəhram Məmmədli görkəmli alim olmaqla yanaşı, gözəl insan, əsl dost, sevən və sevilən ailə başçısı idi.

Alimin ailəsi adından çıxış edən oğlu Elmin İdrisli tədbirin keçirilməsində əməyi olan hər kəsə öz minnətdarlığını bildirdi.

Sonra tələbələrin hazırladığı Bəhram Məmmədlinin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş videoçarx nümayiş olundu.

Tədbirin sonunda fakültə dekanı professor Adil Baxşəliyev müəllimlərimizin əməyinə verilən diqqət və qayğıya, həmçinin universitetdə belə tədbirlərin keçirilməsinə yaratdığı hərtərəfli şəraitə görə SDU-nun rektoru professor Elxan Hüseynova tədbir iştirakçıları adından minnətdarlığını bildirdi.

Mətbuat xidməti