Bahəddin Ögəl

Mehmet Bahəddin Ögəl (d. 21 aprel 1923, Elazıq - ö. 7 mart 1989) — Türkiyə tarixçisi, professor.

21 aprel 1923-cü ildə Türkiyənin Elazıq elinin Çarşı məhəlləsində doğulmuşdur. İlk və orta təhsilini Elazığ və Malatyada tamamlamış, 1940-1941-ci illərdə Ankara universiteti Dil və Tarix-Coğrafiya Fakültəsinin Tarix ixtisasında təhsil almışdır.

Şəmsəddin Günaltay və Afet İnanın oxutduqları Orta Asiya Türk Tarixini əsas alaraq bölümüne davam etmiş; Arxeoloji, Sinoloji və Rusca dərslərini də yardımçı branş alarak, 1944-1945-ci ildə fakültədən məzun olmuşdur. Məzuniyətinden sonra MEB-ə başvurmuş, 30 iyun 1945-ci ildə Ərzurum Litseyi Tarix-Coğrafya müəllimliyinə təyin edilmiş və 31 oktyabr 1947-ci ilə qədər bu vəzifəni aparmışdır. 1947-ci ildə çıxan bir qanundan faydalanarak Prof.Dr. Wolfram Eberhard’ın yanında doktora çalışmasına başlamış; “Uygur Devletinin Kuruluşu” isimli tezini hazırlayarak 1948 yılında doktor ünvanı almış, 1949 yılında G.T.T. kürsüsüne asistan olarak atanmıştır.

Bahəddin Ögəl, çıkan bir yasa sonucu bilgi ve görgüsünü arttırmak üzere dört aylığına İran’a gönderilmiş, aynı yıl Alman Hükümeti’nin bursundan faydalanarak Almanya’ya gönderilmiştir.Almanya ve Türkiye’deki çalışmaları sonucu “Liao Devrinden Önceki Kitanlar” isimli doçentlik tezini hazırlamış ve 1957 yılında Eylemli Doçentliğe atanmıştır. “Aleksandr fon Humboldt fondu” bursundan faydalanaraq 1959-cu ildə tekrar Almanya’ya gitmiştir. 1961 yılında Taiwan Hükümeti'nden Tai-pei’de ki “National Cheng-chi Üniversitesi”nde misafir öğretim üyeliği daveti almış, 1962-64 yılları arasında Taiwan'da görev yapmıştır. Sino-Turcica adlı eserini tez olarak sunmuş ve 1964 yılında Profesör ünvanı almıştır.

42 illik akademik hayatını Ankara Üniversitesi'nde geçirmiş, bölüm başkanlığı yapmış; MEB, MGK, TRT, DPT, TİB, TTK gibi pek çok kuruluşta danışman, raportör, üye veya idareci olarak görev almış; Pek çok araştırma enstitüsünde çeşitli ünvanlarla faaliyet göstermiştir. Bahaeddin Ögel, Orta Asya Türk Tarihi ile ilgili Çin arşivlerine inerek araştırmalar yapan sayılı tarihçilerdendir. Özellikle Türk Kültür Tarihi alanında önemli çalışmalar hazırlamıştır. Alman ekol ve metotlarını Türk araştırmacılara tanıtmış ve Türk metotları ile kaynaştırarak özgün bir metot geliştirmiştir. Türk tarihinin bütünlüğü, Türklerin göçebeliği, Türk-Moğol meselesi gibi pek çok tarihsel mesele hakkında tezler ortaya atmıştır. Alanıyla ilgili 20 cilt kitap ve 120'den fazla makale yazmıştır. Almanya, İngiltere, İtalya, Danimarka, Macaristan, Avusturya, İran, Milliyetçi Çin(Taiwan), Moğolistan, SSCB(Türkmenistan,Tacikistan ve Azerbaycan) gibi ülkelerde ilmi çalışmalar yürütmüştür. Almanca, İngilizce, Çince, Farsça, Rusça, Moğolca bilmektedir ve Çağdaş Türk Lehçeleri'ne vâkıftır. 7 mart 1989 günü akciğer kanseri sebebiyle hayatını kaybetmiştir.

• Erzurum Anıtlarında Altay-Türk Anıtlarının İzleri, Erz. Halkevi yay., Erz. 1947.
• İslamiyet’ten Önceki Türk Kültür Tarihi (Orta Asya Kaynak ve Buluntularına Göre),TTK yay., Ankara 1962.
• Uygurlar ve Uygur Tarihi (Ders Notları), Ankara 1962.
• Sino-Turcica (Cengiz Han ve Çin’deki Hanedanın Türk Müşavirleri), Tai-pei 1964
• Hunlar, Göktürkler, Uygurlar (Ders Notları), Ankara 1968.
• Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Cilt I-II, İstanbul 1971.
• Türk Mitolojisi (Kaynak ve Açıklamaları İle Destanlar), Cilt I-II, Selçuklu Tarihi ve Medeniyeti Enstitüsü, Ankara 1971.
• Türk Kültür Tarihine Giriş, c.I Türkler’de Köy ve Şehir Hayatı,Kültür Bak. Yay.,Ank. 1971.
• Türk Kültür Tarihine Giriş, c.II Türkler’de Ziraat Kültürü, Kültür Bak. Yay.,Ank. 1971.
• Türk Kültür Tarihine Giriş, c.III Türkler’de Ev Kültürü, Kültür Bak. Yay.,Ank.
• Türk Kültür Tarihine Giriş, c.IV Türkler’de Yemek Kültürü, Kültür Bak. Yay.,İst.-Ank.
• Türk Kültür Tarihine Giriş,c.V Türkler’de Elbise ve Süslenme Kültürü,Kültür Bak. Yay.,İst.-Ank.
• Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi,c.I-II, Kültürü Bak. Yay.,Ankara 1982
• Türklerde Devlet Anlayışı (13.yy. Sonlarına Kadar),Başbakanlık Bas. Evi, Ankara 1971.
• Türk Kültür Tarihine Giriş, c.VI Türkler’de Tuğ ve Bayrak,Kültür Bak. Yay.,Ank. 1984.
• Türk Kültür Tarihine Giriş, c.VII Türkler’de Ordu,Ordugâh ve Otağ-Devlet,Kültür Bak. Yay.,Ank. 1984.
• Türk Milli Bütünlüğü İçerisinde Doğu Anadolu(İlmi Heyet İle Birlikte),Ankara 1985
• Türk Kültür Tarihine Giriş, c.VIII Türkler’de Devlet ve Ordu Mehteri, Kültür Bak. Yay.,Ank 1987.
• Türk Kültür Tarihine Giriş, c.IX Türk Halk Musikisi Aletler, Kültür Bak. Yay.,Ank 1986.
• Türk Kültürünün Gelişme Çağları, I-II, T.D.A.V. yay. ,İstanbul 1988.

• Yaşayan eski Türk inançları itibariyle 'Türk Mitolojisi' ve Prof. Dr.Bahaeddin Ögel-Yaşar Kalafat
• Bahaeddin Ögel’in “Harput Ağzı Fonetik ve Morfoloji” Adlı Eseri Üzerine Bir Değerlendirme-Ercan Alkaya