Bançan

Bançan (/ ˈbɑːnˌtʃɑːn[1], koreyaca: 반찬) və ya bansang Koreya mətbəxində bişmiş düyü ilə birlikdə təqdim olunan kiçik yan yeməklərə verilən addır.

Sadə bançan adətən bişmiş düyü, şorba, acı bibər pastası, soya sosu, cige (şorba) və kimçidən ibarət olur. Masaya qoyulan bançanın sayına görə 3çop(삼첩), 5çop(오첩), 7çop(칠첩), 9çop(구첩), 12çop(십이첩) kimi növləri var, 12çop adətən Koreya kral mətbəxində istifadə olunur.[2]

Banchan paylaşılacaq masanın ortasına qoyulur. Masanın mərkəzində, ikinci dərəcəli əsas kurs, məsələn, galbi və ya bulgogi və ortaq bir jjigae . Bişmiş düyü və guk (şorba) qabları ayrıca qoyulur. Banchan kiçik hissələrdə verilir, hər yeməkdə bitməli və kifayət deyilsə yemək zamanı doldurulur. Adətən, yemək nə qədər rəsmi olarsa, daha çox banchan olacaqdır. Jeolla əyaləti, bir yeməkdə bir çox müxtəlif çörək növünə xidmət etməklə məşhurdur .[3]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

BBançanın Üç Krallıq dönəmində buddizmin təsiri və bu krallıqların monarxiyaları tərəfindən ət yeməsinə qarşı qoyduqları qadağa hökmünün nəticəsində meydana gəldiyi düşünülür.[4] Beləliklə, ət tərkibli yeməklərin qadağan edilməsi ilə tərəvəz mənşəli yeməklər daha çox ön plana keçdi və Koreya mətbəxinin diqqət mərkəzinə çevrildi[4] ; saray mətbəxləri müxtəlif üsullarla yemək bişirməyə başladı, əhalinin orta təbəqəsi isə tərəvəz əsaslı yeməklərin daha kiçik və sadə formalarını hazırlamağa çalışdılar.[4]

Koreyadakı monqol istilaları ət tərkibli yeməklərin qadağan edilməsinə və cesa(ehsan vermə) kimi mərasimlərdə ət verilməsinə son qoysa da, təqribən 6 əsrlik tərəvəz, bitki mənşəli bançanı Koreya mətbəxinə qazandırdı.[4]

Çeşidləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kimçi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dongçimi (동치미)

Kimçi, Çin kələmi, duz və qırmızı bibər tozu ilə fermentə edilmiş bançan növlərindən biridir. Kimçi Koreya mətbəxinin vacib bançanlarından sayılır. Bəzi koreyalılar kimçi olmadan yeməyi tam hesab etmirlər.

Adı [5] Koreya adı Təsviri
Nabak-kimçi 나 박김치 Az ədviyyə ilə Çin kələmi və ağ turpdan hazırlanan sulu kimçi
Dongçimi 동치미 Müxtəlif tərəvəzlərdən hazırlanan kimçi. Nabak kimçi və dongçimi “su kimçi” növlərindən sayılır.
Gotcori[6] 겉절이 Çin kələmi və kahıdan hazırlanır. Fermentə edilmədən yemək üçün təzə hazırlanmış xırtıldayan kimçi növü
Qakdugi 깍두기 Kubik formasında hazırlanmış ağ turp kimçisi
Oi sobagi 오이 소박이 Çili bibəri, soğan və buçu bitkisi ilə birlikdə hazırlanan xiyar kimçisi
Çonggak kimçi 총각 김치 Çili bibər tozu əlavə edilmiş ağ turp. Sosiskaya bənzər ağ turpdan hazırlanır.
Yolmu-kimçi 열무 김치 Qırmızı turp kimçisi
Pa kimçi 파김치 Duzlu yaşıl soğan kimçisi. Duzlu siyənək balığı ilə birlikdə hazırlanır.
Gat kimçi 갓김치 Qırmızı bibər tozu, özünəməxsus acı dadı və ətri ilə Hind xardallı yarpaq kimçisi.[7]

Namul

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Müxtəlif namullar

Namul (나물) adətən küncüt yağı, duz, sirkə, doğranmış sarımsaq, doğranmış yaşıl soğan, qurudulmuş çili bibəri və soya sousu ilə buxarda hazırlanmış və ya qızardılmış tərəvəzlərdir.

Adı [8][9] Koreya adı Təsviri
Kongnamul 콩나물 Qaynadılmış soya lobyası və küncüt yağından hazırlanır.
Şiqımçi namul [10] 시금치 나물 Küncüt yağı,sarımsaq və soya sosu əlavə edilmiş ispanaq.
Miyok muçim [11] 미역 무침 Şirin sirkə və  duz əlavə edilmiş dəniz yosunu
Muçe [12] 무생채 / 무채 Bəzən çili bibər tozunun da əlavə edildiyi şirin sirkədə saxlanılan ağ turp
Gosari namul 고사리 나물 Qovrulmuş fern bitkisi
Çvinamul 취나물 Qovrulmuş skabra bitkisi
Birım namul [13] 비름 나물 Ədviyyə əlavə edilmiş qaratərə bitkisi
Nengi namul [14] 냉이 나물 Qaynadılmış adi quşəppəyi bitkisi
Dolnamul 돌나물 Bibər sousu ilə hazırlanmış sedum bitkisi
Gogumasun namul [15] 고구마 순 나물 Qaynadılmış ədviyyəli şirin kartof
Gaci namul 가지 나물 Qaynadılmış badımcan
Doraci namul 도라지 나물 Qaynadılmış Çin çiçəyi kökü

Bokkım

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bokkım sousla qarışdırılmış bir yeməkdir.

  • Kimçi bokkım- kimçi və donuz ətindən hazırlanır.[16]
  • Çeyuq bokkım – qırmızı bibər pastası, qızardılmış donuz əti və soğandan hazırlanır.[17]
  • Ocingo(kalamar) çebokkım – qırmızı bibər pastası və mulyot(şərbətə bənzər dadı var), sarımsaq ilə qızardılmış kalamar[18]
  • Nakci(osminoq) bokkım- acılı bibər pastasında qızardılmış osminoq
[16]
  • Bosot(göbələk) bokkım- qızardılmış şitake(göbələk növü), şam ağacı göbələyi [16]

Corim

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Corim- bulyonda bişmiş yeməkdir.

  • Dubu(tofu)corim- Soya sosu, susam yağı, doğranmış sarımsaq və soğanla birlikdə hazırlanan tofu[19]
  • Cangcorim – soya sousu əlavə edilmiş mal əti bulyonu; istəyə uyğun olaraq bişmiş yumurta və ya bildirçin yumurtası da əlavə edilə bilər.[20]

Cim

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Cim buxarda bişirilmiş yeməkdir.

  • Gyeran(yumurta)cim- buxarda bişirilən ədviyyəli yumurta[21]
  • Sengson(balıq)cim- buğlama balıq [22]

Con

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Con tavada qızardılmış, pancakeə bənzər yemək növü.[23]

  • Pacon- tavada yaşıl soğanlı omlet [23]
  • Kimçicon- tavada kimçili omlet [23]
  • Gamcacon- tavada kartof omleti [24]
  • Sengsoncon- tavada balıqlı omlet [24]
  • Dongırangteng- tavada tofu, ət və tərəvəzli omlet [24]

Digərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Danmuci-qardeniya bitkisindən alınmış təbii sarı rəngdə hazırlanmış turp turşusu
  • Gyeranmari- Rulet formasında kəsilmiş omlet
  • Capçe- Capçe bançan kimi də yeyilən yeməkdir. Şirin sarımsaq sousunda müxtəlif tərəvəz və mal əti ilə hazırlanan şüşə əriştə
  • Alma və yerkökünün də əlavə edildiyi Koreyasayağı kartof saladı

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Bhandari, Aparita. "Learning how to eat banchan". Toronto Star. 22 March 2017. 11 February 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 April 2017.
  2. ↑  (kor.) Making a bansang from Doosan Encyclopedia
  3. ↑  (kor.) Hanjeongsik Arxivləşdirilib 2021-04-27 at the Wayback Machine from Naver open dictionary, food columnist Lee JinRang (이진랑), 2005-07-17
  4. ↑ 1 2 3 4 "About Banchan". Hannaone. 2010-05-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  5. ↑ "Types of Kimchi". Korea Tourism Organization. 2013-01-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-04.
  6. ↑ 겉절이 (Korean). Doosan Encyclopedia. 2020-10-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-04.
  7. ↑ Types of kimchi Arxiv surəti 7 fevral 2010 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2010-02-07 at the Wayback Machine from Kimchi Time
  8. ↑ "Korean Food: Seasoned Vegetables". Life in Korea. 2016-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-04.
  9. ↑ Chung, Suzy. "Herbivore's delight – Spring namul". Korea.net. 2012-04-10. 2013-04-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  10. ↑ "Spinach Side Dish Sigeumchi Namul (시금치나물)". Maangcshi.com. 2016-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-04.
  11. ↑ Sook Choe Ji, Yukiko Moriyama. Quick and Easy Korean Cooking for Everyone. Japan Publications Trading. 2003. səh. 42. ISBN 9784889961249. 2021-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-03.
  12. ↑ 무생채 (Korean). Doosan Encyclopedia. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-04.
  13. ↑ 비름나물 고추장무침 (Korean). Allrecipes.kr. 2013-10-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-04.
  14. ↑ "Naengi namul (shepherd's purse namul)". Sanchon. İstifadə tarixi: 2013-04-04.[daimi ölü keçid]
  15. ↑ "Gogumasun namul". Trifood. 2016-04-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-04.
  16. ↑ 1 2 3 "Stir-fried dishes". Life in Korea. 2013-03-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-04.
  17. ↑ "JAE-YOOK (KIM-CHI) BO-KUM". Trifood. 2021-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-04.
  18. ↑ 오징어채볶음 (Korean). Doosan Encyclopedia. 2021-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-04.
  19. ↑ "두부조림(dubu jorim / Braised Pan-Fried Tofu)" (Korean). Doosan Encyclopedia. 2020-08-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-04.
  20. ↑ "JANG-JO-RIM". Trifood. 2022-09-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-04.
  21. ↑ 계란찜 (Korean). Sports Khan. 2013-03-13. 2023-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 April 2013.
  22. ↑ "Saengseon Jjim Braised Fish With Radish in Seasoned Soy Sauce". The Korea Times. 2010-01-07. 2015-04-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-05.
  23. ↑ 1 2 3 "A List of Korean Savory Pancakes". About.com. 2013-02-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-05.
  24. ↑ 1 2 3 감자전 (Korean). Donga. 2004-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 April 2013.

xarici linklər

[redaktə | mənbəni redaktə et]