Bande-Amir Milli Parkı

Bandi-Amir Milli Parkı (fars. بند امیر‎) — Əfqanıstanın ilk və yeganə milli parkı.[1] Milli parkda mineral çöküntü olan travertindən əmələ gəlmiş təbii bəndlər ilə ayrılan 6 göl yerləşir. Göllər Əfqanıstanın mərkəzində, 3000 metr yüksəkliyində, Hindikuş dağlarında, Bamiyan Budda heykəllərinin qərbində yerləşir.

Bandi-Amir Milli Parkı
fars. بند امیر‎
Bandi-Amir Milli Parkı Əfqanıstanın Böyük kanyonu hesab olunur
Bandi-Amir Milli Parkı Əfqanıstanın Böyük kanyonu hesab olunur
BTMB kateqoriyası — II (Milli park)
Sahəsi 5.985 km2 ha
Mütləq hündürlüyü 2.909 m
Yaradılma tarixi 2009
İdarəetmə orqanı SINAC
Yerləşməsi
34°50′23″ şm. e. 67°13′51″ ş. u.HGYO
Ölkə  Əfqanıstan
Vilayət Bamyan vilayəti
Yaxın şəhər Bamyan
Bandi-Amir Milli Parkı xəritədə
Bandi-Amir Milli Parkı
Bandi-Amir Milli Parkı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Göllər karbon dioksid sızması nəticəsində yaranmışdır. Bandi-Amir dünyada travertin mineralı sayəsində yaranmış nadir göl sistemlərindən biridir. Milli parkda yerləşən kanyon Əfqanıstanın Böyük kanyonu hesab olunur və buranı hər il minlərlə turist ziyarət edir.[2]

Tarix

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ətraflı bax: Əfqanıstan tarixi
Kosmosdan görünüşü.

"Bandi-Amir" sözü hərfi tərcümədə "Əmirin bəndi" deməkdir və bu adın müsəlmanların 4-cü xəlifəsi Əli ilə əlaqədar olduğu hesab olunur. Ərazidə etnik həzaralar üstünlük təşkil etmişlər. Həzaralar Əfqanıstan əhalisinin 8–15 %-ni təşkil edirlər və demək olar ki, hamısı şiədir.

Bandi-Amir 1960-cı illərdə milli parka çevriləcəkdi, amma müharibələrə və siyasi böhranlara görə bu baş tutmamışdır. 1975-ci ildə Hind filmi "Darmatma"nın bəzi hissələri Hema Malini və Feroz Xanın iştirakı ilə burada çəkilmişdir.

2004-cü ildə Bandi-Amir YUNESKO-nun Dünya irsi siyahısına daxil edilmək üçün namizəd göstərilmişdir.[3] 2009-cu ildə rəsmi şəkildə Bandi-Amir Əfqanıstanın milli parkı elan olunmuşdur.[4] 2013-cü ilə qədər milli parkı hər il 6.000 yerli turist ziyarət etmişdir. Milli park kiçik saydakı meşəbəyiləri tərəfindən qorunur.[2]

Coğrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bandi-Amir Milli Parkı Yakavlanq şəhərinin yaxınlığında yerləşən qədim Bamyan şəhərinin 75 km qərbində yerləşir. Bamiyan dərəsi ilə birlikdə bura Əfqanıstan turizminin ürəyi hesab olunur. Buranı hər il minlərlə turist ziyarət edir. Milli parkda yerləşən əsas 6 göl aşağıdakılardır:

  • Bandi-Qolaman (Qullar gölü)
  • Bandi-Qambar (Qəmbər gölü)
  • Bandi-Haybat (Möhtəşəm göl)
  • Bandi-Panir (Pendir gölü)
  • Bandi-Pudina (Nanə gölü)
  • Bandi-Zülfiqar (Zülfiqar gölü)

Bandi Haybat aralarında ən dərin və ən böyük göldür. Dərinliyi 150 metr olub Yeni Zelandiyanın dalğıc komandası tərəfindən ölçülmüşdür. Travertin bəndlər gölləri bir-birindən ayırır. Bamyan şəhərinin bir neçə kilometr uzaqlığında Bandi-Azdahar (Əjdaha gölü) gölü yerləşir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Afghans get first national park". BBC News. 22 April 2009. 2021-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-10-21.
  2. ↑ 1 2 "Afghanistan's 'Grand Canyon' drawing tourists, money". CBS. 25 May 2013. 2013-06-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-16.
  3. ↑ Band-E-Amir — UNESCO World Heritage Centre. Submitted on 2004–09-08. Retrieved on 2008–07-15 from http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1946/ Arxivləşdirilib 2011-10-16 at the Wayback Machine.
  4. ↑ Leithead, Alastair (2008–07-15). Getting tourists to Afghanistan's 'Grand Canyon'. BBC News. Retrieved on 2008–07-15 from http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7506146.stm Arxivləşdirilib 2021-11-27 at the Wayback Machine.

Biblioqrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Nansi Dapri (1977): An Historical Guide to Afghanistan. 1st Edition: 1970. 2nd Edition. Revised and Enlarged. Afghan Tourist Organization.