Bellevalia paradoxa

Qəribə bellevaliya
Qəribə bellevaliya
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Birləpəlilər Dəstə: Qulançarçiçəklilər Fəsilə: Qulançarkimilər Yarımfəsilə: Scilloideae Cins: Bellevaliya Növ: Qəribə bellevaliya
Beynəlxalq elmi adı
	Bellevalia paradoxa Boiss., 1882;
NCBI	2919949
EOL	1086206

Qəribə bellevaliya (lat. Bellevalia paradoxa) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin qulançarkimilər fəsiləsinin bellevaliya cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –VU D2. Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür.

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik ot bitkisidir. Soğanağı yumurtavari, 2-2,5 sm enində, tünd, 1,5-2 sm enində boz qınla örtülüdür. Gövdə 30 sm-ə qədər hündürlükdədir. Yarpaqlar 2-3, uzunsov, dar-xətvari və ya dar-lansetvari, 0,5-1 (1,5) sm enində, aşağıdan sıxılmışdır. Salxım çoxçiçəkli, sıx, 2-6 sm uzunluğunda, uzunsov ovaldır. Çiçəkyanlığı qara, mavi, 5 mm uzunluğunda, uzunsov-zəngvari, çiçək saplağına bərabərdir. Erkəkcik çiçəkyanlığının əsnəyinə birləşmişdir. Tozcuq sarıdır.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləmə, meyvə əmələgətirmə dövrü may-iyun aylarına təsadüfedir. Mezokserofitdir. Soğanaqla və toxumla çoxalır. Orta və yuxarı dağ qurşağında, subalp və alp çəmənliklərində, rütubətli çəmənlərdə bitir.

Yayılması

Naxçıvanın dağlıq hissəsində (Şahbuz rayonu, Batbat və Kükü kəndi ərazilərində).

Sayı və tendensiyası

Populyasiyanın təbii bərpası azalır, yeganə lokalitetində mənfi iqlimə və antropogen təsirlərə həssaslıq müşahidə olunur.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Antropogen amillər populyasiyanın azalmasını sürətləndirir.

Mühafizə tədbirləri

Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər görülmür. Yayılma yerlərində antropogen təsiri azaltmaq məqsədiilə heç bir tədbir görülmür. Ysaqlıqların təşkili, bərpasının təmin edilməsi, yeni yayılma yerlərinin axtarılması təklif olunur.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

Botryanthus paradoxus (Fisch. & C.A.Mey.) Kunth
Hyacinthella paradoxa (Fisch. & C.A.Mey.) Chouard
Hyacinthus paradoxus Fisch. & C.A.Mey.
Muscari paradoxum (Fisch. & C.A.Mey.) K.Koch
Pseudomuscari paradoxum (Fisch. & C.A.Mey.) Garbari

Heterotipik sinonimləri

Bellevalia acutifolia (Boiss.) L.N.Delaunay
Bellevalia elwendia Hausskn. ex Bornm.
Bellevalia elwendica Hausskn. ex Bornm.
Bellevalia pycnantha (K.Koch) Losinsk.
Hyacinthella pycnantha (K.Koch) Chouard
Hyacinthus elwendius Bornm.
Hyacinthus pycnanthus (K.Koch) Baker
Muscari acutifolium Boiss.
Muscari elwendium Hausskn.
Muscari pycnanthum K.Koch
Pseudomuscari acutifolium (Boiss.) Garbari