D.B.Kuper

D. B Kuper (ing. D. B. Cooper; güm. 27 aprel 1933 – 24 noyabr 1971) — Amerika kütləvi mədəniyyətinə təsir etmiş şəxslərdən biri. D. B Kuper 1972-ci ildə Portlend — Sietl daxili təyyarə reysini qaçıraraq 200.000 $ (günümüzdə — 1,160,000 $) dollar və iki dəst paraşut istəməklə bir təyyarə soyğunu gercəkləşdirmişdir. Kuper qaçırdığı təyyarədən tələb etdiyi pullarla birlikdə tullanmışdır. Federal Təhqiqat Bürosu tərəfindən aparılan uzun axtarışlara baxmayaraq bu gün belə D. B Kuperin izinə rast gəlinməmişdir. Yaşanmış təyyarə soyğunu Amerika aviasiya tarixnin qatı açılmamış tək hadisəsi hesab olunur.

Den Kuper
ing. D. B. Cooper
FTB tərəfindən paylaşılan fotorobot.
Doğum tarixi	güm. 27 aprel 1933(1933-04-27)
Vəfat tarixi	24 noyabr 1971(1971-11-24) (38 yaşında)
Fəaliyyəti	1971-ci ilin 24 noyabr tarixində Portlend - Sietl reysi üzrə hərəkət edən Boinq 727 tipli təyyarənin qaçırılması.
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şübhəli təyyarə bileti alan zaman özünü Den Kuper kimi təqdim etsədə, ABŞ kütləvi informasiya vasitələrindən biri şəxsi D. B Kuper formasında təqdim etmiş və elə həmin tarixdən etibarən Den Kuper daha çox D. B Kuper qısaltması ilə tanınmışdır. Şahidələrin ifadələrinə əsasən hazırlanan fotorobot rəsm əsasında şəkil ilə bənzərliyi olan və Kuper soyadını daşıyan yüzlərlə ABŞ vətəndaşı dindirilsədə bu gün belə D. B Kuperin əsil şəxsiyyəti barədə heç bir məlumat yoxdur. Federal Təhqiqat Bürosu əməkdaşlarının əsas ehtimallardan biri Kuperin təyyarədən tullandığı zaman həlak olması ilə bağlıdır.

Bununla belə şəxsin düşdüyü ehtimal olunan ərazidə aparılan dərin araşdırmalarda Kuperin həlak olduğunu sübut edən dəlillərə rast gəlinməmişdir. Doqquz ildən sonra, 1980-ci ildə səkkiş yaşlı Brayan İnqrem valideynləri ilə Kolumbiya çayının sahillərində istirahət edərkən köhnə üç ədəd pul bağlaması tapmışdır. Bağlamaların ikisində 100 ədəd, üçüncüsündə isə cəmi 90 ədəd 20 dollarlıq əskinaslar olub. Ekspertiza bağlamada tapılan pulların Kuperə verilən pullarla eyni olduğunu təsdiqləyib. Hadisədən doqquz il sonra edilən bu tapıntı Kuperin sağ olması ehtimalını yenidən gündəmə gətirmişdir. Hadisədən 46 il keçməsinə baxmayaraq bu gün belə D. B Kuper olayı açıq qalmaqdadır.

Hadisə 1971-ci ilin 24 noyabr tarixində Şükranlıq Günü ərəfəsində baş verib. Həmin tarixdə Oreqon ştatının Portlend şəhərində yerləşən beynəlxalq hava limanından özünü Dan Kuper olaraq təqdim edən şəxs Sietl şəhərinə tək istiqamətli bilet alır. Northwest Airlines aviaşirkətinə məxsus olan Boeinq- 727 tipli təyyarə ilə həyata keçirilən Portlend-Sietl daxili reysi cəmi 30 dəqiqə davam edən kiçik bir təyyarə səfəri idi.

Satış qeydlərinə əsasən Dan Kuperə 18C nömrəli oturacaq satılır. Bir digər məlumatda isə Kuperin 15D saylı yerdə əyləşdiyini göstərir. Şahidlərin sözlərinə görə Kuper orta boylu, əynində qara kostyum, üzərində sədəf olan qalstuklu, qara eynəkli, təxminən 40 yaşlarında bir kişi olub. O, təyyarənin uçuşunu gözləyərkən siqaret çəkir və soda ilə burbon sifariş edib. 94 yerlik təyyarə daxili reysi Kuperdə daxil olmaqla cəmi 36 nəfərlə icra edirdi. 14:50-də cədvəl üzrə Boinq havaya qalxıbTəmkinli görünən Kuper təyyarə yerdən qalxana və kapitan kəmərləri açmağa icazə verənə qədər heç bir hərəkət etməyib. Kapitanın kəmərləri açmasına icazə verməsinin ardından Kuper yanında əyləşmiş gənc stüardessa Florens Şeffnerə kağız parcası uzadır.

Sərnişinlərdən kağıza yazılmış sevgi qeydləri və telefon nömrələri almağa adət etmiş Şeffner Kuper tərəfindən verilən kağıza ilk öncə önəm vermir. Lakin Kuper inadkarlıq göstərib, "yaxşı olar ki, məktubu oxuyasız, miss " — deyəndə, Florens nəsə yaxşı bir şeyin baş vermədiyini hiss edərək, kağız parçasını tələsik çıxarır və səthi yazılmış mətni oxuyur:

Çantamda bomba var. Mənim əgər tələblərim yerinə yetililməsə, ondan istifadə edəcəm. Mən istəyirəm ki, yanımda oturasınız. Sizin təyyarə qaçırılıb.

Qızın üzündən təbəssüm yox olur, lakin o, sərnişinləri təşvişə salmamaq üçün sakitliyini qoruyub saxlaya bilir. Təyyarə bələdçisi mister Kuperin yanında oturur və onu dinləməyə başlayır. Təyyarəni qaçıran şəxs 20 dollarlıq əskinaslar olmaqla, 200 min dollar və 2 dəst paraşüt tələb edirdi. Stüardessanı öz niyyətlərinin ciddiliyinə inandırmaq üçün, sərnişin öz portfelini açıb göstərir. Çantada qırmızı məftilli qida elementi və 8 ədəd hansısa qırmızı silindrlər vardı. Qızın hər şeyi başa düşdüyünü görüb, kağızı göri alaraq, onu buraxır. Florens Şeffner Kuperin tələblərini çatdırmaq üçün pilot kabininə doğru gedir və geri gəldiyi zaman Kuperin qara eynək taxdığını bildirmişdir.

Təyyarə kapitanı Vilyam Skot Sietl-Taxoma Aviasiya xətti ilə əlaqə saxlayaraq təyyarənin bir şəxs tərəfindən qaçırıldığını və bəlli tələblərinin olması barədə məlumat verir. Təyyarədə olan digər sərnişinlərin həyəcanlanmaması üçün kapitan Sietla enişdə geçikmənin olacağı ilə bağlı məlumat yayır. Ümumiyyətlə, sərnişinlər Kuper tərəfindən əsir götürüldüklərini sadəcə məcburu enişdən sonra öyrənə bilirlər. Kuper sakitliyini saxlayırdı və özünü tamamilə adekvat aparırdı. O, bildirir ki, yerdən tələblərinin yerinə yetirilməsi təsdiq edilməyincə, təyyarənin enişinə icazə verməyəcək. Və yalnız 16:39-da ona deyiblər ki, şərt qəbul olunub və pul hazırdı, təyyarəni qaçıran şəxs Sietl-Takoma hava limanında enməyə icazə verir.

Hava limanına çatmağa az qalmış, Kuper ikinci burbonu sifariş verib və pulun qalığının stüardessada qalmasını təkid edib. Northwest Airlines aviaşirkətinin prezidenti Donald Nyrop Federal Təhqiqat Bürosuun əməkdaşları ilə birlikdə tələb olunan pulu hazırlayır. FTB agentləri əskinasları nişanlamışdılar, bundan əlavə əskinasların hamısı 1969-cu ildə San-Fransiskoda çap edilmiş, yalnız L seriyalı əskinasları idi və hər birinin şəkilləri çəkilmişdi.

Tələblərin yerinə yetirilməsinin ardından Təyyarə 17:45-də ietl-Takoma hava limanına məcburi eniş gerçəkləşdirir. Kuper hava limanına yerləşdirlə biləcək snayperlərdən yayınmaq üçün təyyarənin hava limanın ən uzaq sektoruna sürülməsi göstərişini verir.

17:45 təyyarə yerə enib. Kuper tələb edib ki, pilotlar təyyarəni aeroportun ən uzaq sektoruna sürsünlər və kabinədə işıqları söndürsünlər. Şərtlərə əsasən pul və 2 dəst paraşütü bir nəfər təyyarənin quyruq hissəsinə gətirməli idi. Northwest Orient's hava yollarının Sietl üzrə meneceri Al Le mülki geyimdə əlində pul bağlaması və iki ədəd paraşütlə təyyarəyə yaxınlaşır. Təhvil prosesinin ardından Kuper təyyarədə olan sərnişinlərin hamısını azad edir. Buraxılanlar arasında stüardessa Şeffnerdə vardı. Kuper növbəti səfərini gercəkləşdirə bilmək üçün kapitan Uilyam Skott, ikinci pilot və bort mühəndisi Anderson Pataçak və ikinci stüardessa Tina Makloyu təyyarədə saxlayır.

Təyyarəyə yanaçaq doldurulan zaman Kuper təyyarənin yeni uçuş istiqaməti barədə kabinə məlumat verir. Təyyarə cənub-şərq kursu ilə Mexiko şəhəri istiqamətində uçmalı, hündürlük 2.000 metr olmaqla sürət 190 km saat sürətdə saxlanılmalı idi. Təyyarədən tullana bilmək üçün Kuper təyyarə qanadlarının 15 dərəcə aşağı salınması barədə də göstəriş vermişdir. Verilən göstərişlərə əməl edən kabin bütün bunların təyyarədən rahat tulana bilmək üçün edilən təlimatlar olduğunu anlamışdı. Kuper onunla təklikdə görüşmək istəyən Aviasiya Federal idarəsinin nümayəndəsinin təklifini rədd edir. Mexiko şəhərinin uzaqda yerləşməsi və təyyarə yanacağının bu səfər üçün kifayət etməyəci barədə ikinci pilot Anderson Pataçak Kuperə məlumat verir. Kabin Kuperi Nevada ştatının Reno şəhərində yerləşən hava limanına enib yanacaq ehtiyatı götürməyə razı sala bilir və beləliklə təyyarə ikinci dəfə havaya qalxır.

Təyyarə havaya qalxandan dərhal sonra güclü qasırğa zonasına düşür və görünüş məsafəsi azalır. Nevada istiqamətində hərəkət edən təyyarədə 20:13-də kapitanın qarşısında olan indikatorda salon qapılarından birinin açılma cəhdi xəbəri verilir. Dərhal təyyarədə olan hava təziqi dəyişməyə başlayır. Bu, o demək idi ki, Kuper artıq təyyarədən tullanmışdı. Kuperin tullanan zaman təyyarənin Mervin gölü və Lyuis çayı üzərindən uçduğu sonradan dəqiqləşdirilib. Təyyarə isə Reno şəhərində eniş etdi. ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin pilotları terrorçunun təyyarəni necə tərk etdiyini hiss etməyiblər. Beləliklə, təyyarəni qaçıran şəxs demək olar ki, elə həmin mindiyi yerdə, Portlendin 50 kilometrliyində də yerə enib.

Boinq Reno şəhərində 22:15-də yerə endi. FTB və yerli polis təyyarəni əhatəyə alırlar, amma hamıya təyyarədə şübhəlinin olmadığı aydın idi. Arxa ayaqaltı salınmış, salon isə boş idi: Oradan İki dəst paraşütdən yalnız biri, siqaret kötükləri, qalstuk tapıldı. Paraşütün ipləri kəsilmişdi, görünür terrorçu bu iplərlə pul kisəsini özünə bağlamışdı. Təyyarənin salonunda bütün barmaq izlərini götürdülər. Bu uğursuz reyslə uçan sərnişinlərin və heyət üzvlərinin barmaq izlərini çıxdıqdan sonra, sahibi bilinməyən 66 iz nümunəsi qalır. Şahidlərin köməyi ilə terroristin fotorobotunu da hazırlanır.

Vikianbarda D.B.Kuper ilə əlaqəli mediafayllar var.