Dağlı məhəlləsi
Dağlı məhəlləsi — Bakının məhəllərindən biri. Yasamalda yerləşir.[1] Sovetskidən sonra Bakının ikinci böyük məhəlləsi hesab edilir. Məhəllə sonradan salınmışdır. Əhalisi əsasən Xızıdan köçən tatlardan ibarətdir. Azərbaycanın qədim farsdilli tat xalqının nümayəndələri olsalar da , dağlı məhəlləsində yaşayanlar özlərini daha çox dağlılar olaraq identifikasiya edirlər.[2]
| Dağlı məhəlləsi | |
|---|---|
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | 19-cu əsrin sonu - 20-ci əsrin əvvəllərində |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | tatlar və ya dağlılar. nəfər |
| Milli tərkibi | tat |
| Dini tərkibi | islam |
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Məhəllənin xalq arasında "Dağlı Məhəlləsi" kimi tanınması da elə sakinlərin soy-kökü ilə bağlıdır. Dağlı tat etnosunun eksonimidir. Dağlılar XIX sonu XX əsrin əvvəllərində Xızı-Bərmək mahalından Bakıya gələnlərdir. Tarixçi Tərlan Ağayev "Azərbaycanın Xızı-Bərmək mahalının tarixi" (2006) kitabında qeyd edir ki, həmin dövrdə Bakıya köçün səbəbi maddi vəziyyətin çətinliyi və işsizlik idi.[3] O ərəfədə Bakı sənaye şəhəri kimi formalaşırdı, neft bumu başlayandan sonra XX əsrin ortalarında kütləvi köç zamanı Xızıdan gələnlər Bakının müxtəlif yerlərində məskunlaşmışdılar. Onlar şəhərdə fəhlə, bənna kimi çalışır, şəhərin müxtəlif yerlərində, Bakı ətrafı kəndlərdə yaşayırdılar. 1950-ci illərdə şəhərin qərbində, yuxarı hissəsində, Çəmbərəkənd ilə Həmşəri palanının arası, indiki Yasamal ərazisində də böyük məhəllələr salınmışdı. Bu məhəllələr dağlı məhəllələri kimi tanınırdı.
Bakı XX əsr boyunca sənayeləşməyə və genişlənməyə davam etdi, belə məhəllələr də böyüyən şəhərin içərisində əriməyə başladı. Məhəllələr arasında fiziki sərhədlər bulanıqlaşsa da, sosial fərqliliklər hələ ki qalır.[4]
30-cu illərin birinci yarısında Çəmbərəkənd məhəlləsi söküldü.
Bu qəsəbənin yerində — Çəmbərəkənd və sovet dövlət xadimi Sergey Kirovun adını daşıyan park salındı.[5]
Məhəllənin xüsusiyyətləri və faktlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Köhnə Bakı məhəllələrinin özünə xas xüsusiyyətlərindən biri burada avtoritetlərin çox olması idi. Kubinkada Qara Volqa cinayətkar qrupunun fəaliyyəti zamanı Dağlı məhəlləsində də vəziyyət gərgin olub. Dağlı Cavanşir SSRİ-də ittifaqın qəbul edilmiş avtoritetlərindən biri olub. 1992–93-cü illərdə isə şimaldan Azərbaycana gətirilən taxıl qatarının qabağının açılmasında Dağlı Cavanşirin də böyük rolu olub. Onun neçə dəfə həbs olunması və ölümü barədə dəqiq məlumatlar yoxdur.[6]
- Dağlılar üçün Novruz Bayramı can verir. Bakının quru binaları arasında ara-sıra kiçik tonqalların yandığını görsək də, Dağlı Məhəlləsində əsl bayram ab-havasını görmək olar. İri tonqallar, səs gücləndiricilər vasitəsilə məhəlləni bayram sədaları bürüyür.
- Qılman İlkinin "Dağlı məhəlləsi" (1978) kitabı var.[7]
- Cəfər Cabbarlı 1903-cü ildə Bakıya köçərək Dağlı Məhəlləsində yaşamışdır.[8]
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-04-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-18.
- ↑ "Dağlılar". multikulturalizm.gov.az. 2022-07-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023.09.15.
- ↑ "The History of Khizi Region II by Firudin Aghayev - Issuu". issuu.com (ingilis). 2020-05-16. 2022-10-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-15.
- ↑ "Dağlı Məhəlləsinin kişi dünyası". chaikhana (az.). İstifadə tarixi: 2023-09-15.
- ↑ "Старый и новый Чемберекенд. Какой символический смысл несет в себе название нового парка в Баку?". 1news.az (rus). 2023-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-15.
- ↑ "Dağlı məhəlləsi". İstifadə tarixi: 2023.09.15.
- ↑ "Qılman İlkin". portal.azertag.az. 2023-05-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023.09.15.
- ↑ "Dağlı məhəlləsi". 2020-02-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023.09.15.