Domovina

Domovina (y.sorb Domowina; Zwjazk Łužiskich Serbow, a.sorb Domowina; Zwězk Łužyskich Serbow, Zwjazk Łužiskich Serbow z. t.ⓘ) — Sorb milli təşkilatı. 1912-ci ildə Hoyersverda (Almaniya) şəhərində yaradılmış və 30-dan çox Sorb cəmiyyətini birləşdirmişdir. 1937-ci ildə qadağan edilir və bağlanır. 1945-ci ildə fəaliyyətini bərpa edir. Hal hazırda Bautzen şəhərində yerləşir. Domovina nəşriyyatı Sorb dillərində ədəbiyyat nəşr edir.[1]

Domovina
y.sorb Domowina; Zwjazk Łužiskich Serbow, a.sorb Domowina; Zwězk Łužyskich Serbow
Loqonun şəkli
Yaranma tarixi 13 oktyabr 1912
Mərkəzi
Sədr David Statnik
Üzvləri 7300
domowina.sorben.com/inde…
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

13 oktyabr 1912-ci ildə Hoyersverda şəhərində Lusatian ictimai və mədəniyyət xadimləri Arnoşt Bart, Yuri Slodenko, Qandriy Krona, Boqumil Şveli, Yan Dvornik, Yuri Delenko, Avqust Lapştiç, Frans Krahl və Mixal Navka tərəfindən təsis edilmişdir. Domovina 30-dan çox sorb təşkilatını birləşdirdi. Əsas vəzifələr müxtəlif təbəqələrdən olan sorbialıların milli-mədəni, sosial və iqtisadi maraqlarını qorumaq idi. Nasist hakimiyyəti hakimiyyətə gəldikdən sonra təşkilatın fəaliyyətinə təzyiqlər başladı. 1937-ci ilin əvvəllərində nasist hakimiyyəti Domovina liderlərinə təşkilatın "Venddilli Almanların İttifaqı" kimi yeni adı ilə yeni nizamnamə qəbul etmək üçün ultimatum verdi. Təşkilatın yeni nizamnaməsi qəbul olunarsa, hakimiyyət qurumu və sorb mətbuatını saxlamağa söz verdi. Pavel Nedo bu ultimatumu rədd etdi, bundan sonra 18 mart 1937-ci ildə Domovina faktiki olaraq ləğv edildi. [2] 

 Bu gün, 18 mart 1937-ci ildə Hauptmann zu Bautzen mənə şifahi olaraq bunları söylədi:
“Domovina 1936-cı ilin noyabrında hakimiyyət tərəfindən təqdim edilmiş qanun layihələrini qəbul etməyə hazır olduğunu bəyan etmədiyinə görə, Domovina və onun bütün tabeliyində olan təşkilatların bütün ictimai və özəl tədbirləri və yığıncaqları gələcəkdə dövlətin qorunmasına qarşı hesab edilməlidir. Sülhü, təhlükəsizlik və asayiş və buna görə də ümumi polis səlahiyyətləri əsasında qadağan edilir və lazım olduqda ləğv edilir. Bu açılış Vend mətbuatında elan olunmaya bilər.'
B a u t z e n, 18 mart 1937-ci ildə
imzalı P. N e d o" [3]

10 may 1945-ci ildə Krostvitz şəhərində fəaliyyətini bərpa edildi. Şərqi Almaniya dövründə ADR Milli Cəbhəsinin bir hissəsi idi və SED tərəfindən idarə olunurdu. Hazırda qərargah Bautzendə yerləşir. Sorb Rəssamlar İttifaqı, Sorb Tələbələri İttifaqı, Sorb Məktəbləri İttifaqı daxil olmaqla 15 təşkilat daxildir.[4]

Arnoşt Bart, birinci sədr
1912-ci ildən "Domovina" nümayəndəliyinin yerləşdiyi Hoyersverdadakı bina.
Təşkilatın baş qərargahının yerləşdiyi Bautzendəki "Sorb Evi"

Sədrlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dövr Sədr
1912–1927 Arnoşt Bart
1927–1930 Yakub Şevcik
1930–1933 Yan Krizan
1933–1950 Pavol Nedo
1951–1973 Kurt Krenz
1964–1990 Yuri Qros
1990–1991 Bernat Çij
1991–1992 Yan Pavol Nagel
1993–2000 Yakub Branaçk
2000–2011 Yan Nuk
2011-indiki David Statnik
Dadid Statnik, 2011-ci ildən Domovina-nın sədri

Regional birliklər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Regional birliklər y.sorb dilində župa deyilir:

  • Domovina Regional Assosiasiyası "Yan Arnošt Smoler" Bautzen:
24 iyul 1921-ci ildə Bautzendə yaradılmışdır
24 iyul 1921-ci ildə Crostwitz-də təsis edilmişdir
24 iyul 1921-ci ildə Hoyersverdada yaradılmışdır
  • Kottbusdakı Domovina Regional Assosiasiyası Aşağı sorbia:
31 may 1991-ci ildə Kottbusda keçmiş regional assosiasiyaları (1949/50-ci ildən), Quben/Forst (1954), Calau/Lübben (1955) və Spremberq (1956) birləşdirərək yaradılmışdır.
  • Schleife-də “Yakub Lorenc-Zalěski” Domovina Regional Assosiasiyası:
28 oktyabr 2013-cü ildə Weißwasser və Niesky Regional Assosiasiyasının varisi olaraq təsis edilib və bu da öz növbəsində 1991-ci ildə Niesky və Veiswasser iki regional assosiasiyasını birləşdirərək yaradılıb. Bunlar bir vaxtlar bir regional assosiasiya idi (Niesky, 1945-ci ildə yaradılmışdır), lakin siyasi səbəblərə görə 1957-ci ildə ADR-in inzibati bölgüsünə uyğunlaşmaq üçün ayrılmışdır.

Üzv Assosiasiyalar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yan Arnoşt Smolerin 150 illik yubileyi münasibətilə: 1966-cı ildən ADR möhürü üzərində Sorbların evi

Aşağıdakı birliklər Domovina üzvləridir:

  • Domovina regional assosiasiyaları (sorb: župa)
  • Sorb Məktəbləri Assosiasiyası
  • Sorb Tələbələr İttifaqı
  • "Serbski Sokoł" (Sorbiaa İdman Assosiasiyası)
  • Sorb Mədəniyyət Turizm Assosiasiyası
  • "Maćica Serbska" (Sorb Elmi Birliyi)
  • Sorb Xorları İttifaqı
  • Sorb Rəssamlar Birliyi
  • Müqəddəs Kiril və Methodius Cəmiyyəti (Katolik Sorblar Birliyi)
  • "Pawk" (Sorbiya Gənclər Assosiasiyası)
  • Sorb Ticarət İttifaqı
  • Sorb Mədəniyyəti Sponsorluq Cəmiyyəti
  • Sorb Mədəniyyətinin Təşviqi Cəmiyyəti və Berlindəki Qeyri-rəsmi Mərkəz
  • Bildungsgut Schmochtitz Sankt Benno (sponsor üzv kimi)

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-05-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-18.
  2. ↑ https://web.archive.org/web/20041117055207/http://www.domowina.sorben.com/strony/zupadl.htm
  3. ↑ Peter Kunze: Kurze Geschichte der Sorben. Ein kulturhistorischer Überblick in 10 Kapiteln. Sächsische Landeszentrale für Politische Bildung, Dresden 1995 (durch die Sächsische Landeszentrale für Politische Bildung vom Domowina-Verlag, Bautzen übernommene Ausgabe), S. 70, ISBN 3-7420-1633-4
  4. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-03-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-18.