Faust (opera)

"Faust" ya "Marqarita" (fr. Faust) — fransız bəstəkarı Şarl Fransua Qunonun 4 pərdəli opera əsəri. Operanın librettosu Jül Barbye, Mişel Karre tərəfindən Yohann Volfqanq Götenin "Faust" dram poemasının birinci hissəsinin süjeti əsasında yazılmışdır. "Faust" operasının premyerası Parisin “Teatr lirik” səhnəsində 19 mart 1859-cu ildə oynanılmışdır.

Faust
fr. Faust
Faust operasının afişası (1925)
Bəstəkar	Şarl Fransua Quno
Librettoçu	Jül Barbye, Mişel Karre
Dili	Fransızca
Süjet	Yohann Volfqanq Götenin “Faust” dram poeması
Janr	faciə
Pərdə	4
İlk səhnələşdirmə	19 mart 1859[1]
Müddəti	3 saat
Personajlar	Personajlar: Faust (Tenor) Mefistofil (Bass) Marqarita (Sopran) Valentin (Bariton) Zibel (Mezzo-sopran) Vaqner (Bass) Marta (Alt)
Premyera	19 mart, 1859 Paris, “Teatr lirik”
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Götenin “Faust” dram-poemasının süjeti əsasında Qunonun opera yazmaq fikiri hələ 1839-cu ildə olmuşdur. Lakin həyata keçirmək 17 il sonra mümkün olmuşdur. Librettonu yazmaq üçün Jül Barbye, Mişel Karre böyük həvəslə razılıq verirlər. Bəstə üzərində iş bitər-bitməz Parisin teatrlarında melodram Faust peyda olur. Sifarişçi rəqabətdən ehtiyatlanaraq operanı tamaşaya qoymaqdan imtina edərək Qunoya yeni bir opera yazmağı təklif edir. Bundan ruhdan düşməyən Şarl Quno operanın üzərində axıra qədər işləyərək bitirir və 19 mart 1859-cu ildə Parisdə səhnəyə qoymağa müfəssəl olur. İlk əvvəl uğur qazana bilməsə də get-gedə populyarlaşaraq 57 dəfə tamaşaya qoyulmuş olur. Götenin Faustu orta əsrlərə aid alman əfsanəsinə əsaslanan fəlsəfi məzmun daşısa da operada lirik məişət hadisələri daha ön plana çəkilmişdir.

Faust əlacsız halda şeytana səslənir. Bu an onun önündə Mefistofel canlanır. Bundan qorxuya düşən faust dərhal kabusu qovmağa çalışır. Mefistofel ona: “Şeytana imdad üçün səslənib, sonra da onu qovmağın nə mənası var!” Faustun: “Mənim üçün sən nə edə bilərsən axı?” sualına, Mefistofel ad-san, şöhrət təklif etsə də onu bunlar az maraqlandırdığını cavanlaşmaq istədiyini söyləyir. Cəhənnəm elçisi şərtlə: “mən hər zaman qulluğunda hazıram, amma burada yaz ki, sonra sən mənim olacaqsan” buna əvvəl tərəddüd edən, sonra isə şeytanın Marqaritanın gözəl əksini təsvir edərək onu şirnikdirməsindən sonra (“Cavanlıq necə də gözəldir, sən bir bura bax mənim təbibim!”) razılıq verən Faust cavanlaşır və Mefistofellə yola düzəlir.

Faust: "O merveille! ... A moi les plaisirs" - "O möcüzə! ... Mənə xoşdur"

Mefistofel (Marsel Jurne) Faustu (Enriko Karuzo) Marquerita ilə şirnikdirərək, şeytanın şərtinə imza atdırır. I Pərəd

---

"Le veau d'or" - “Qızıl buzov”

Mefistofel (Fyodor Şalyapin) II Pərəd

---

Media kömək

Kef məclisinin qızğın çağında Mefistofel peyda olur. Özünü cazibədar göstərən Mefistofel hamıya şərab təklif edərək Vaqnerin ilk döyüşdən məhv olacağını söyləyir. Dalınca Marqaritanın sağlığına badə qaldırır. Bundan hiddətlənən Valentin qılıncını sıyırarkən o sınmış olur. Bundan sonra hamı qarşılarında kim olduğunu anlayır və dərhal qılıncın xaçabənzər dəstəyini qaldıraraq onu qovmağa çalışırlar. O, isə onlara: “Tezliklə biz görüşərik cənablar, xudafis!” deyərək qeyb olur.

Faustun yanına qayıdan Mefistofel ona əylənməyi təklif edir. Faust onun yadına Maqaritanı salır. Mefistofel ona: “Ancaq onun paklığı bizə mane olur!” Faust onu tərk edəcəyi ilə hədələyir. Mefitofel Faustu əmin edərək: “sevimli həkimimlə ayrılmaq istəməzdim, mənim üçün qiymətlisiniz! O bizə gələcək — sizə söz verirəm!”

Şəhər meydanı. Faust Marqarita ilə görüşü gözləyir. Mefistofel bunun üçün Zibelanın başını qatır. Qızı görən faust ona yaxınlaşır: “Gözələ öz əlimi sizi cəngavər tək daim qorumaq üçün uzatmağa cürət edə bilərəmmi..” Marqareta ləyaqətli olduğu üçün onu qəbul etmir: “Ah yox-yox, bu mənim üçün ziyadəsindən artıq şərəf olardı, bir o qədər gözəl deyiləm ki, cəngavər lütfünə layiq olum” deməsi və çıxıb getməsi məftun olmuş Faustu hiddətləndirir.

Zibel Marqarita üçün çiçəklər dərir lakin onlar dərhal solurlar. Nəhlət şeytana! deyərək əllərini müqəddəs suda yumağı qərara alır. Zibel çiçək dəstəsini qaı ağzında qoyub gedir. Bu an bağçada Faust və Mefistotel peyda olur. Onlar Zibelin öz qəlbini Marqaritaya açmasını görürlər. Faustun ürəyini qısqanclıq hissi bürüyür. Mefistofel gülü göstərərək ironik tərzdə onda daha qiymətli şey olduğunu deyir. Onlar qapının ağzında zinət və cəvahirlərlə dolu mücrünü qoyub gedirlər.

Qapıya çıxan Marqarita çiçəkləri gördükdə Zibelin gətirmiş olduğunu anlayır. Bu dəm onun gözü zinət və cəvahirlərlə dolu mücrüyə sataşır. Təsirlənən Marqarita onları bir-bir sınaqdan keçirir. “Elə bil bilərəkdən, budur bu da güzgü, mənim üçün! Ona necə baxmamaq olar? Necə baxmamaq olar?” Bu ifadələri ilə Marqareta dəyişilir: tamah onun məsumiyətinin yerini tutmuş olur. Bu dəm qonşusu Marta peyda olur. O, heç şübhə etmir ki, cəvahirat məftun cəngavərin işidir. Faust və Mefistofel peyda olurlar. Mefistofel Martanı öz öhdəsinə götürərək Faust ilə Marqaritanın təklikdə qalmalarına imkan yaradır. Mefistofel Martanın dul olmasından istifadə edərək özünü ona təklif edir. Bu dəm Faust da marqaretaya eşq elan edir.

Faustun eşqi Marqaritaya əzab vermiş olur. Uzun müddət tənhalığa qapılan Marqareta onu yolunu gözləyir, amma nahaq: Faust onu atmışdır. Amma Zibel əvvəlki kimi ona sadiqdir, bu ona bir qədər təskinlik verir.

Mefistofel Fausta nə qədər təskinlik versə də o, Marqaritanı unuda bilmir. Bunu görən Mefistofel Faustun hissinə toxunaraq onu lağa qoyur. Bu an Valentin əlində qılınc peyda olur. Döyüş öncəsi Faust və Valentin tanrıya nəhlət oxuyaraq onun lütfündən imtina edirlər. Fausta ürək dirək verərək Mefistofis: “Ürəklə qılınc çəkin! Müdafiənlə mən məşqul olaram!” Valentin 3 dəfə cəhd edir, boşa çıxır. Axırda Faust Valentinə ölümcül zərbə vurur. Mefistofel qeyb olur. Ölüm ayağında başına toplaşanlar içində bacısı Marqarita Valentinin əzablarını yüngülləşdirmək istərkən qardaşı onu Zibelanın və kütlənin yalvarmalarına baxmayaraq ölüm ayağında rüsvayçı ölümlə nəhlətləyir.

Marqarita ağlını itirərək öz övladını öldürdüyü üçün edam olunmalıdır. Faust yuxuya getmiş gözətçidən açarları oğurlayaraq Marqaritanın xilas etməyə gəlir. Marqarita incə bir xəyalla tanış olmalarını xatırlayır. Faust onunla getməyi təklif edir. Onların yolunu Mefistofel kəsərək: tezliklə səhərdir, onları sürətli atlar gözləyir! Addım səsləri eşidən Faust və Marqareta gizlənirlər. Gözətçi və keşiş qarşılarına çıxan Marqaritanı edam olunmaq üçün aparırlar.

Faustun başını qatmaq üçün Mefistofel onu ifritlərin böyük gecə məclisi olan Valpurgiya gecəsinə aparır. Burada ifritələr məşuqları şeytanlarla iblisin dövrəsində dəlicəsinə rəqs edib şənlənirlər. Hamı şərab içir, iblisə sitayəş edərək, sədaqətliliklərini göstərmək məqsədi ilə onun dalından - sarğısından öpürlər. Bu iyrənc mərasimdən vahiməyə gələn Faust birdən Marqaritanın səsinə “yuxudan” ayılır və gözləri önündə onun gözəl əksini görərək Mefistofelin əsirliyindən yaxa qurtarmaq üçün ona tərəf qaçır.

• Anthony L. Barresi Faust: a comparative study of three musico-dramatic works based upon Goethe's Faust. — University of Michigan. School of Music, 1958. — 250 с.  (ing.)
• Hervé Lacombe The keys to French opera in the nineteenth century. — Berkeley: University of California Press, 2001. — 415 с. — ISBN 0520217195  (ing.)
• Steven Huebner The Second Empire operas of Charles Gounod. — Princeton University, 1985. — 574 с.  (ing.)
• Steven Huebner The operas of Charles Gounod. — Clarendon, 1990. — 314 с. — ISBN 0193153297  (ing.)

• Librettosu^{[ölü keçid]}  (fr.)
• Librettosu Arxivləşdirilib 2008-08-27 at the Wayback Machine  (ing.)
• Librettosu  (rus.)
• [1] Arxivləşdirilib 2015-02-15 at the Wayback Machine
• Faust operasından ariyaların notları
• Mefistofelin ariyası Müslüm Maqomayevin ifasında

1. ↑ Archivio Storico Ricordi. 1808.