Feodosi obeliski
Feodosi obeliski (türk. Dikilitaş) — Konstantinopol Hippodromunun ayrılma səddində qurulan firon III Tutmosun (XVIII sülalə) şərəfinə ucaldılan qədim Misir obeliski. Bu gün Türkiyənin İstanbul şəhərində At meydanı ya da Sultanəhməd meydanı olaraq bilinən ərazidə yerləşir. 390-cı ildə Roma İmperatoru Böyük I Feodosi tərəfindən qurulmuşdur.
| Feodosi obeliski | |
|---|---|
| türk. Dikilitaş | |
 | |
 | |
| Ölkə | Türkiyə |
| Yerləşir | İstanbul |
| Tikilib | XV əsr |
| Hündürlüyü | 25,6 m |
| Saxlanıldığı yer |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Konstantinopola Misirdən gətirilən obelisklərin ən yaxşı qorunanıdır. Misir porfirindən hazırlanan ikinci obelisk, İstanbul Arxeoloji Muzeyinin həyətindədir. Onun vəziyyəti Feodosi obeliskinə nisbətdə ideal deyildir.
Təsviri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bu çəhrayı Asuan qranitindən hazırlanmış bir kvadrat monolitdir. Yuxarıya doğru çəkilən hissə adi piramida ilə bitir. Obeliskin dörd üzünün hamısı Misir iyeroqliflərinin məktubları ilə örtülmüşdür. Yuxarı hissədə firon III Tutmosun Misir tanrısı Amon-Ra ilə əl tutduğunu görə bilərsiniz[1].
Oturacağı iki hissədən ibarətdir. Aşağı hissəsi iki pilləli monolitdir. Aşağı pillə bazasında bir kvadrat olan düz bir qutudur. Üstü bənzər bir rəqəmdir, lakin bazasında daha kiçik bir kvadrat və qırmızı qranit kub üçün künclərdə kəsilmiş hissələri var.
Obeliskin hündürlüyü 18.54 m, oturacağı ilə birlikdə 25.6 m-dir.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Əvvəlcə Teben şəhərinin Karnas məbədinin cənub hissəsində, b.e.ə 1460-cı ildə qurulmuşdu. Obelisk III Tutmosun (memar Puemra) hakimiyyətinin otuzuncu ildönümünə həsr edilmişdir. İlkin hündürlüyü 37,77 metr və çəkisi təxminən 542.94 ton olmuşdur. Xatirə kitabəsində fironun Mesopotamiyaya qalib gəldiyi kampaniyadan bəhs olunur. Böyük İmperator I Feodosinin əmri ilə obelisk Konstantinopola gətirilmişdir. Obeliks Nil sahillərinə sürülür və burada bir barkaya yüklənərək İsgəndəriyyəyə yola gətirilir. Burada xüsusi bir gəmiyə yüklənir. Nəqliyyat zamanı kövrək qranit monolit iki hissəyə parçalanır. Hündürlüyü 19.59 m və kütləsi təxminən 281.6 ton olan üst hissə, xüsusi bir kran istifadə edərək tunc dayaqlara və mərmər kürsüyə quraşdırılmışdır.
395-ci ildə obeliskə bir fontan əlavə edilir.
Qalereya
[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Freely, John (Aralık 2005). Selahattin Özpalabıyıklar (Ed.). İstanbul'un Bizans Anıtları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. s. 37. 975-08-1030-9