Hind-Çin Kommunist Partiyası (1930)

Hind-Çin Kommunist Partiyası (HÇKP;[1] fr. Parti communiste indochinois, vyet. Đảng Cộng sản Đông Dương, khm. បក្សកុម្មុយនីស្តឥណ្ឌូចិន ,laos ອິນດູຈີນພັກກອມມູນິດ, çin. 印度支那共產黨) — 1930-cu ilin oktyabrında keçmiş Vyetnam Kommunist Partiyasından çevrilmiş siyasi partiya. Bu partiya 11 noyabr 1945-ci ildə özünü ləğv etmişdir.

Hind-Çin Kommunist Partiyası
Qurucu
Quruluş tarixi oktyabr 1930
Dağılma tarixi 11 noyabr 1945
İdeologiya kommunizm, antiimperializm

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vyetnam Kommunist Partiyası 3 fevral 1930-cu ildə Hind-Çin Kommunist Partiyası (adına baxmayaraq, bu partiya yalnız Tonkində fəaliyyət göstərirdi) və Annam Kommunist Partiyasını (yalnız Koxinxinada fəaliyyət göstərir) birləşdirərək yaradılmışdır. Bundan sonra Hind-Çin Kommunist Liqası (yalnız Tonkində mərkəzində fəaliyyət göstərir) Vyetnam Kommunist Partiyasına qoşulmuşdur. Bununla belə, Komintern kommunist hərəkatının təkcə Vyetnamda deyil, bütün Fransa Hind-Çinində (Kamboca, Laos və Vyetnam daxil olmaqla) təşviq edilməli olduğunu müdafiə etmiş, buna görə də Vyetnam Kommunist Partiyasını özünü Hind-Çin Kommunist Partiyasına çevirməyə çağırmışdır.[2] Kommunist İnternasionalı maliyyə yardımı müqabilində həm partiyanın siyasətinə, həm də onun rəhbərliyinin tərkibinə əhəmiyyətli dərəcədə nəzarət edirdi.[3]

Təşkilat 1946-cı ilin sonlarına doğru Kambocanın sərhədyanı ərazilərində Vyetnam sakinləri arasında yaradılmış inqilabi komitələr şəbəkəsindən ortaya çıxmışdır. Kampuçiyanın Vyetnam Sakinlərinin Milli Qurtuluş Liqası 1947-ci ilin martında Hind-Çin Kommunist Partiyasının ön təşkilatı olaraq yaradılmışdır. Bununla da müxtəlif yerli inqilab komitələri birləşdirilmişdir.[4][5] Kambocada fransızlar tərəfindən ələ keçirilən ilk Vyetmin sənədlərindən biri 30 aprel 1949-cu ilə aid idi və liqanın mövcudluğunu, eləcə də fransızlara qarşı təklif edilən Vyetnam–Kxmer ittifaqını təfərrüatlarını ortaya qoymuşdur.[6][7][8]

1950-ci ildə Vyetnam mənbələri təşkilatın 50,000 üzvünün olduğunu iddia edirdi.[9]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Лаос. Тарихи очерк // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. VI ҹилд: Куба—Мисир. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1982. С. 154.
  2. ↑ "Ho Chi Minh and the Communist Movement" Arxiv surəti 16 aprel 2009 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 16 aprel 2009 at the Wayback Machine.
  3. ↑ Moise, Edwin E. "Nationalism and Communism in Vietnam". Journal of Third World Studies. University Press of Florida. 5 (2). 1988: 11. JSTOR 45193059. 2023-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-06.
  4. ↑ Stephen J. Morris. Why Vietnam Invaded Cambodia: Political Culture and the Causes of War. Stanford University Press. 1999. səh. 33. ISBN 978-0-8047-3049-5.
  5. ↑ UQAM. COMMITTEE FOR EXTERNAL AFFAIRS (Ban Ngoại Vụ) Arxivləşdirilib 2023-04-21 at the Wayback Machine
  6. ↑ T. Smith. The Winds of Change, May 1948 – January 1950 // Britain and the Origins of the Vietnam War: UK Policy in Indo-China, 1943–50. 1960-10-24. səh. 109. ISBN 9781349535347. 2023-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-06.
  7. ↑ Ben Kiernan. "Origins of Khmer Communism". Southeast Asian Affairs. 1981: 161–180. JSTOR 27908428.
  8. ↑ Camille Scalabrino. Cambodge: histoire et enjeux : 1945–1985. L'Harmattan. 1985. səh. 83. ISBN 978-2-85802-671-5.
  9. ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. pp. 129–130