I Şapur

I Şapur (fars. شاپور اول‎; II əsr, Firuzabad, Fars ostanı – 272[1][2][…], Bişapur[d], Fars ostanı) — ikinci Sasani şahı.

I Şapur
𐭱𐭧𐭯𐭥𐭧𐭥𐭩
bayraq
Sasanilərin II şahı
bayraq2
12 aprel, 241 – may,272
ƏvvəlkiI Ərdəşir
SonrakıI Hürmüz
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Firuzabad, İran
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Fəaliyyəti suveren[d]
Atası I Ərdəşir
Anası Mirod
Həyat yoldaşları Gurzad, Xuranjim
Uşaqları
Dini Zərdüştilik
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İlk illəri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şapur 215-ci ildə doğulmuşdu. Atası I Ərdəşir, anası isə Arşakilər sülaləsindən Miroddur. 240-cı ildə artıq atası ilə birgə hökmdarlıq edirdi. 242-ci ildə Ərəb Filiplə sülh imzaladı və 500.000 dinar təzminat aldı.[3] Lakin sülh tez pozuldu və 253-cü ildə Barbarissos döyüşündə Sasani ordusu 60000lik Roma ordusunu məhv etdi.

Hakimiyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

252-ci ildə Şapurun əmri ilə Ermənistan çarı II Xosrov (Arşaki) öldürüldü, I Hürmüz Ermənistan taxtına gətirildi. Gürcüstan da işğal edilərək Sasanilər dövlətinə birləşdirildi.

260-cı ildə Roma-Sasani müharibələrində Roma ordusunu məğlub etdi. Öz qələbəsi barədə bütün qonşu ölkələrə xəbər saldı ki, ona tabe olsunlar. Alban hökmdarı I Vaçe tabe olmaq istəməsə də, 262-ci ildə I Şapur Albaniyanı özündən asılı vəziyyətə gətirdi. 10 il sonra (272) I Şapur öldü və Albaniya asılılıqdan çıxdı.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
  2. ↑ Gabrieli F. SHĀHPŪR // Enciclopedia Treccani (it.). Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1936.
  3. ↑ Cambridge History of Iran, Volume III, edited by Ehsan Yarshater (professor of Iranian studies, Columbia University, New York)

Anar İsayev, Rəhim Məcnunov, Muxtar Abbasov — Azərbaycan tarixi VI–XI sinif