I Simon (Kartli çarı)

I Simon (gürc. სიმონ I) və ya Svimon (gürc. სვიმონი) — fasilələr ilə 1556-1569 və 1578-1599 arasında hökm sürən Kartli çarı idi. 1569-cu ildə Səfəvilər tərəfindən əsir alındı və doqquz il həbsdə qaldı. 1578-ci ildə sərbəst buraxılaraq Səfəvilərin müttəfiqi kimi Kartliyə geri qayıtdı və Osmanlılara qarşı mübarizəyə başladı.[1] [2] 1599-cu ildə Osmanlılar tərəfindən əsir alındı və əsirlikdə öldü. [2][1]

I Simon
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1537
Vəfat tarixi 1611
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Fəaliyyəti monarx
Ailəsi Baqrationi
Dini Gürcü Ortodoks Kilsəsi
Rütbəsi general
İmzanın şəkli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İlk hakimiyyəti dövrü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1556-cı ildə Səfəvilərə qarşı Qarisi döyüşündə atasının ordusuna komandanlıq etmişdi. Döyüşdən əvvəl atası I Luarsab tərəfindən hakimiyyətin varis elan edildi. I Simon döyüşdə qalib gəlsə də, atası ağır yaralardan vəfat etmişdir. Kartlinin paytaxtı Tiflis Səfəvilərin əlində olduğu üçün Simonun iqamətgahı Qoridə yerləşirdi. I Simon 1559-cu ildə başqa bir Gürcüstan hökmdarı olan Kaxeti çarı I Levan ilə müttəfiqlik əlaqələri qurdu. 1560-cı ildən başlayaraq Simon Tiflisi Səfəvilərdən geri almaq üçün cəhdlərə başladı. 1561-ci ilin aprelində baş vermiş Çixedidi döyüşündə məğlub oldu. Bu dövrdə qardaşı David Səfəvi şahı I Təhmasibə təslim oldu və İslamı qəbul etdi. David hakimiyyəti ələ keçirmək üçün Səfəvi ordusu ilə birlikdə Gürcüstana geri döndü. I Simon Diğomi (1567) ve Samadlo (1569) döyüşlərində qardaşı Davidin üzərində qələbə çaldı. Ancaq 1569-u ildə Parçixi döyüşündə əsir alındı və Ələmut qalasında həbs edildi.[3][4]

İkinci hakimiyyəti dövrü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1578-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlılar arasındakı sülh münasibətləri pozuldu. Osmanlı paşası Lalə Mustafa paşa Səfəviləri Gürcüstandan geri çəkilməyə məcbur etdi.[2] Bu dövrdə I Simon Səfəvilər ilə müttəfiqliyi qəbul etdiyi və həmçinin islamı qəbul etdiyi üçün həbsdən çıxarıldı. I Simona Əliqulu xanın rəhbərliyi altında Tiflisə yürüş etmək üçün top və 5.000 qızılbaş əsgəri verildi. 1579-cu ilədək Osmanlı qoşunları Kartlinin böyük hissəsindən çıxarıldı və Tiflis qızılbaşlar tərəfindən mühasirəyə alındı. 1580-ci ildə Osmanlı ordusu tamamilə Kartlidən çıxarıldı. Həmçinin 1582-ci ildə Muxrani döyüşündə Osmanlı ordusunu məğlub edildi.[5]

I Simon 1588-1590-cı illərdə İmereti çarlığındakı hakimiyyət mübarizələrinə qarışmağa başladı. 1588-ci ildə baş tutan Gopanto düöyüşündə İmereti çarı Levanı məğlub etdi. Lakin 1590-cı ildə Levan Obşkviti döyüşündə I Simonu məğlubiyytə uğratdı və Osmanlıların köməyi ilə İmeretiyadan qovdu.

1599-cu ildə Naxuduri kəndi yaxınlığında baş tutan döyüşdə I Simon Osmanlılar tərəfindən əsir alındı və əsirlikdə öldü.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Riota, 2017
  2. ↑ 1 2 3 Rayfield, 2012
  3. ↑ Riota, Giorgio (2017). "Conversion to Islam (and sometimes a return to Christianity) in Safavid Persia in the sixteenth and seventeenth centuries". In Norton, Claire (ed.). Conversion and Islam in the Early Modern Mediterranean: The Lure of the Other. Routledge. ISBN 978-1317159797. p. 53
  4. ↑ Rayfield, Donald (2012). Edge of Empires: A History of Georgia. Reaktion Books. ISBN 978-1780230702. p. 176
  5. ↑ Beradze, 2012

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "On the History of the Political Relations of Safavid Iran and Georgia: King Luarsab II and His Captivity in Iran". Iran and the World in the Safavid Age. I.B. Tauris. 2012. ISBN 978-1780769905."On the History of the Political Relations of Safavid Iran and Georgia: King Luarsab II and His Captivity in Iran". Iran and the World in the Safavid Age. I.B. Tauris. 2012. ISBN 978-1780769905. "On the History of the Political Relations of Safavid Iran and Georgia: King Luarsab II and His Captivity in Iran". Iran and the World in the Safavid Age. I.B. Tauris. 2012. ISBN 978-1780769905.
  • Edge of Empires: A History of Georgia. Reaktion Books. 2012. ISBN 978-1780230702.Edge of Empires: A History of Georgia. Reaktion Books. 2012. ISBN 978-1780230702. Edge of Empires: A History of Georgia. Reaktion Books. 2012. ISBN 978-1780230702.
  • "Conversion to Islam (and sometimes a return to Christianity) in Safavid Persia in the sixteenth and seventeenth centuries". Conversion and Islam in the Early Modern Mediterranean: The Lure of the Other. Routledge. 2017. ISBN 978-1317159797."Conversion to Islam (and sometimes a return to Christianity) in Safavid Persia in the sixteenth and seventeenth centuries". Conversion and Islam in the Early Modern Mediterranean: The Lure of the Other. Routledge. 2017. ISBN 978-1317159797. "Conversion to Islam (and sometimes a return to Christianity) in Safavid Persia in the sixteenth and seventeenth centuries". Conversion and Islam in the Early Modern Mediterranean: The Lure of the Other. Routledge. 2017. ISBN 978-1317159797.
  • I. Svimon  (gürc.)
  • Iranica.com'da Keith Hitchins'in İran-Gürcistan ilişkilerinin tarihi  (gürc.)

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]