Jonqar-Alatau Milli Parkı

Jonqar-Alatau Milli Parkı ( qaz. Жоңғар Алатауы ұлттық паркі, Jońǵar Alataýy ulttyq parki) ― Qazaxıstanın Çinlə cənub-şərq sərhədində yerləşən, təcrid olunmuş, buzlu dağ silsiləsi. Ərazinin unikal ekologiyasını qorumaq üçün 2010-cu ildə burada milli park yaradılmışdır.[1] Parkın yaradılmasının səbəblərindən biri ərik, zirinc, albalı və qarağat da daxil olmaqla bəzi vəhşi meyvə ağaclarının meşələrini qorumaqdır. Parkın ərazisinin təqribən 1%-i dünyadakı bütün mədəni alma növlərinin ataları olan Sievers alması ağaclarından ibarət meşələrdir.[2]

Jonqar-Alatau Milli Parkı
BTMB kateqoriyası — II (Milli park)
Sahəsi 3 560,22 hektar
Yaradılma tarixi 30 aprel 2010
Yerləşməsi
45°15′19″ şm. e. 80°46′37″ ş. u.HGYO
Ölkə
Yerləşməsi Almatı vilayəti
fhc.kz/kz/forest/330/593…
Jonqar-Alatau Milli Parkı xəritədə
Jonqar-Alatau Milli Parkı
Jonqar-Alatau Milli Parkı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Park qərbdən şərqə 300 km məsafə boyunca uzanır və Almatı vilayətinin Aksu, Sərkənd və Alakol rayonlarından keçir.

Topoqrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Park, cənubda Tyan-Şan, şimalda isə Altay Dağları olmaqla iki dağ arasında uzanan Cynqariya Alatausunun şimal yamacında yerləşir. Parkın ərazisi dağlıqdır. Parkın şimalından və qərbindən Balxaş gölünə müvafiq olaraq iki əsas çay - Aksu çayı və Lepsi çayı axır. Dağlarda böyük buzlaqlar var.[1]

İqlim

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Jonqar-Alatau Milli Parkı (sərhəd qırmızı rəngdə)

Jonqar-Alatau Milli Parkında soyuq yarımsəhra iqlimi hakimdir. Orta və yüksək hündürlüklərə daha çox yağıntı düşsə də və bu hündürlüklər ətraf bölgədən daha soyuqdur. Jonqar-Alatauda temperatur yanvar ayında ortalama −1.9 °C (28.6 °F), iyulda isə 25.9 °C (78.6 °F)-dir. Orta yağıntı ildə 362 mm-dir və hündürlük və yerləşmə səbəbindən fərqlənə bilər.[3]

Bitkilər və heyvanlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Parkın ərazisi bioloji müxtəlifliyə görə Qazaxıstanda Altay bölgəsindən sonra ikinci yerdədir. Buna səbəb ərazinin bir çox coğrafi və iqlim zonası üçün keçid zonasında olması, həmçinin kəskin hündürlük fərqidir. Hündürlük zonaları aşağıdan yuxarıya müvafiq olaraq səhra, otlaq, kolluq, meşə, çəmən və alp çəmənliyi olaraq bir-birini əvəz edir. Ərazinin florası 112 ailədən və 622 cinsdən ibarət 2168 növ bitkini əhatə edir. Növlərin 76-sı bölgə üçün endemikdir.[4]

Meşələr əsasən şam və küknardan ibarət olsa da, parkda əhəmiyyətli vəhşi meyvə ağacları da mövcuddur. Bunlardan ən çox tanınanı dünyadakı bütün alma növlərinin mənbəyi sayılan Sievers almasıdır. (Malus sieversii).[5][1]

Parkda son illərdə çox sayda qar bəbiri qeydə alınmışdır.[6][7]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 "Jungar Alatau State National Park". Official Website. Jungar Alatau National Park. 2017-03-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2017.
  2. ↑ "Zhongar-Alatau National Park". Travel Around the World. UNDP. 2020-06-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 iyun 2017.
  3. ↑ "Climate at 40.25 N, 70.25 E". Ecoregions of the World. GlobalSpecies.org. 2016-04-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 iyun 2017.
  4. ↑ DIMEYEVA, L.A. "Meadow Vegetation of the Zhetysu Alatau Mountains" (PDF). Applied Ecology and Environmental Research. 14 (4). 2016: 375. doi:10.15666/aeer/1404_375398. 2018-06-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 28 iyun 2017.
  5. ↑ "Kazakhstan's Crisis of Vanishing Apples". Bloomberg News. Bloomberg. 2016-03-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 iyun 2017.
  6. ↑ "Report on the project of "Carlsberg Kazakhstan" LLP "Conservancy of snow leopard (Irbis) as national symbol of Kazakhstan" ("Irbis" Project) for 2015 year" (PDF). Kazakhstan association for conservation of biodiversity (KACB). 2020-06-08 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 iyun 2017.
  7. ↑ "Fact Sheet - Kazakhstan". Econet. World Wildlife Federation (Russia). 2017-05-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 iyun 2017.