Jujan dili

Jujan dili və ya Juanjuan (çin. 蠕蠕) — Jujanların vaxtilə istifadə etdiyi dil. Eramızın 4-cü və 6-cı əsrləri arasında Jujan xaqanlığında istifadə edilmişdir. Pyotr Budberqin fikrincə Monqol dilləri qrupuna aid olub.[1] Aleksandr Vovinin fikrincə isə heç bir dil qrupuna aid edilə bilməyən bir struktura sahib olmuşdur və Altay dillərindən deyil.[2] 2019-cu tədqiqatlarından sonra isə Aleksandr Vovin fikrini dəyişdi və Jujan dilini Monqol dillərinə aid etməyə başladı.[3]

Fonetika

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Jujan dilinin bəzi xüsusiyyətləri məlumdur:[1]

  • ö səsi olmayıb
  • inisial l- səsi
  • sonluq -nd samit ikiliyi

Morfologiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Jujan dilində qadın cinsi üçün nəzərdə tutulmuş -tu- şəkilçisi olub.[1]

Leksika

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Jujan leksikonunda bu sözlər məlumdur:[1]

  • küskü – 'siçovul'
  • ud – 'öküz'
  • luu – 'əjdaha' < Orta Çin dilindən luŋ – 'əjdaha'
  • yund – 'at'
  • laγzïn – 'donuz'
  • qaγan – 'xaqan'
  • qan – 'xan'
  • qaγatun – 'imperatriça' (xaqanın xanımı - xaxatun)
  • qatun – 'xatun' (xanın xanımı)
  • aq – 'peyin'
  • and – 'and'

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Vovin, Alexander. "Once Again on the Ruan-ruan Language". Ötüken’den İstanbul’a Türkçenin 1290 Yılı (720–2010) Sempozyumu From Ötüken to Istanbul, 1290 Years of Turkish (720–2010). 3–5 December 2010. 12 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 November 2019.
  2. ↑ Vovin, Alexander. "Some thoughts on the origins of the old Turkic 12-year animal cycle". Central Asiatic Journal. 48 (1). 2004: 118–132. ISSN 0008-9192. 2021-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-07.
  3. ↑ Vovin, Alexander. "A Sketch of the Earliest Mongolic Language: the Brāhmī Bugut and Khüis Tolgoi Inscriptions". International Journal of Eurasian Linguistics (ingilis). 1 (1). 2019: 162–197. doi:10.1163/25898833-12340008. ISSN 2589-8825. 2022-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-07.