Kərkük qətliamı (1924)

Kərkük qətliamı — 4 may 1924-cü ildə aysor çağırışçılar tərəfindən İraqda Britaniya mandatlığında, Kərkük şəhərinin əhalisinə qarşı qətliam.[1][2][3][4][5]

Kərkük qətliamı
Əsas münaqişə: Mahmud Bərzənci üsyanları
Kərkükün qətliamın baş verdiyi tarixi hissəsi.
Kərkükün qətliamın baş verdiyi tarixi hissəsi.
Ümumi məlumatlar
35°28′ şm. e. 44°24′ ş. u.HGYO
Yeri
Hücumun hədəfi Kərkük əhalisi
Tarix 4 may 1924
Hücum metodu gülləbaran, qiyam, qarətçilik
Silah(lar) tüfəng
Ölü sayı 300+
Yaralı sayı onlarla
Törədən(lər) İraq çağırışçıları[d]

Zəmin

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1924-cü ilin əvvəlində Mahmud Bərzənci üsyanları zamanı Britaniya imperiyası kürdlərin yaşadığı Süleymaniyyə şəhərini ələ keçirmək məqsədilə quru qoşunları kimi istifadə etmək üçün Kərkük vilayətinə aysor çağırışçıları yerləşdirmişdir.[6][7]

Qətliam

[redaktə | mənbəni redaktə et]

4 mayda yerli bazarda qiymətlərlə bağlı mübahisə baş vermiş və fiziki davaya səbəb olmuşdur.[8][9] Çağırışçılar daha sonra öz düşərgələrinə qayıtmış, tüfəngləri və silahlıları toplamışdılar. "Xarici İşlər üzrə Britaniya Sənədləri – Xarici İşlər Nazirliyinin hesabatları və sənədlərinin məxfi çapı: İbn Səudun genişlənməsi, 1922–1925" nəşrinə görə, "iki aysor batalyonu daha sonra şəhərə qayıtmış, yolda çayxanalarda oturan bir neçə müsəlmana vəhşicəsinə hücum etmiş, mebelləri dağıtmış və müştəriləri döymüşdülər".[10][11] Aysor çağırışçılar damlara çıxaraq küçələri və evlərə atəşi tutmuş, dükanları və evləri qarət etmişdilər.[12]

Qətliam zamanı 300-dən çox kürd, ərəb və türkmən həlak olmuşdur,[4] onlarla daha çoxu yaralanmışdır.[13]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ British Documents on Foreign Affairs--reports and Papers from the Foreign Office Confidential Print: The expansion of Ibn Saud, 1922-1925 (ingilis). University Publications of America. 1985. 12–13. ISBN 978-0-89093-603-0. 2022-11-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-29. on 4th May , however , inhabitants of Kirkuk were the victims of an atrocious massacre perpetrated by Assyrian levies , which has changed whole situation.
  2. ↑ Great Britain, Colonial Office. Report by His Britannic Majesty's Government to the Council of the League of Nations on the Administration of Iraq (ingilis). 1927. 21. 2023-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-15.
  3. ↑ Great Britain, Colonial Office. Iraq, Report on Iraq Administration (ingilis). H.M. Stationery Office. 1925. 29. 2023-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-15.
  4. ↑ 1 2 Salt, Jeremy. The Unmaking of the Middle East: A History of Western Disorder in Arab Lands (ingilis). Univ of California Press. 2008. 108. ISBN 978-0-520-26170-9. 2023-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-15.
  5. ↑ Rush, Alan de Lacy; Priestland, Jane. Records of Iraq, 1914-1966: 1921-1924 (ingilis). Archive Editions. 2001. 86. ISBN 978-1-85207-820-1. 2023-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-29.
  6. ↑ Jackson, Robert. The RAF in Action: From Flanders to the Falklands (ingilis). Blandford Press. 1985. 20. ISBN 978-0-7137-1419-7. 2023-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-29.
  7. ↑ Great Britain, Colonial Office. Report by His Britannic Majesty's Government to the Council of the League of Nations on the Administration of Iraq (ingilis). 1930. 31. 2023-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-15.
  8. ↑ Fuccaro, Nelida. Violence and the City in the Modern Middle East (ingilis). Stanford University Press. 2016-03-09. 184. ISBN 978-0-8047-9776-4. 2023-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-15.
  9. ↑ Sonyel, Salahi Ramadan. The Assyrians of Turkey: Victims of Major Power Policy (ingilis). Turkish Historical Society. 2001. 177. ISBN 978-975-16-1296-0. 2023-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-29.
  10. ↑ British Documents on Foreign Affairs--reports and Papers from the Foreign Office Confidential Print: The expansion of Ibn Saud, 1922-1925 (ingilis). University Publications of America. 1985. 13. ISBN 978-0-89093-603-0. 2023-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-29.
  11. ↑ Browne, John Gilbert. The Iraq Levies, 1915-1932 (ingilis). Royal United Service Institution. 1932. 34–5. 2023-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-15.
  12. ↑ British Documents on Foreign Affairs--reports and Papers from the Foreign Office Confidential Print: The expansion of Ibn Saud, 1922-1925 (ingilis). University Publications of America. 1985. 13. ISBN 978-0-89093-603-0. 2023-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-15.
  13. ↑ Bet-Shlimon, Arbella. City of Black Gold: Oil, Ethnicity, and the Making of Modern Kirkuk (ingilis). Stanford University Press. 2019. 115. ISBN 978-1-5036-0812-2. 2023-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-29.