Kassa aparatı

Kassa aparatı (it. cassa — yeşik) — Pul, qiymətli kağızları saxlamaq üçün yeşik, sandıq.

Tacirlər uzun əsrlər boyu öz gəlirlərini dəqiqliyi ilə təyin edə bilmirdilər. Müəssisə sahibi heç bir halda öz satıcılarını dürüst olmağa məcbur edə bilmirdi. Bu isə satıcılar tərəfindən gəlirin mənimsənilməsinə gətirib çıxarırdı.

Amerikanın Ohayo ştatı, Deyton şəhərində kiçik kafeyə sahib olan Ceyms Ritti də eyni bu vəziyyət ilə üzləşir. Bir gün o təəccüblənməyə başlayır: Kafeyə kifayət qədər müştəri gəldiyi halda, biznes gəlir gətirmirdi. Belə aydın olur ki, bunun əsas səbəbi bufet işçilərinin kiçik oğurluqlarıdır.^[1]

Problemin həlli isə qəfil olaraq peyda oldu. Məyus Ritti Avropaya istirahətə yollanır və gəminin göyərtəsində gəzərkən maşın bölməsinə daxil olur.^[2] O burada mühərrik valının hər hərəkətini avtomatik hesablayan cihaza diqqət edir. Bu zaman Ritti belə düşünür ki, oxşar cihazdan kafe və yaxud barda hər ödənişi qeydə almaq üçün istifadə etmək olar.

Ritti dərhal Deytona geri dönür və burada qardaşı ilə birgə sadə kassa apparatını yaradır və bu cihazı 1883-cü ildə patentləşdirir.^[3] İlk modeldə hər ticari əməliyyat diskdə qeydə alınırdı.^[4] Daha sonradan həm satıcıya, həm alıcıya alış-verişin dəyərini görməyə imkan verən xüsusi indiqator yaradılır. İndi, satıcının kassaya daxil etməli olduğu məbləğin həcmi xüsusi indiqatorda göstərildikdən sonra nə isə oğurlamaq cəhdləri əhəmiyyətli dərəcədə azalmışdı.

Ritti həmçinin hər əməliyyatı kağı rulonda təsvir edən cihazı da yaratmağa nail olmuşdu. Bu ixtiradan sonra müəssisə sahibi kağız rulonda göstərilən məbləğ ilə kassada mövcud olan vəsaitləri müqayisə edə bilirdi. Bununla da, o gün ərzində edilən alış-veriş həcmini dəqiq təyin etmək imkanına sahib idi.

Bu ixtiradan sonra Rittinin kafesi əhəmiyyətli gəlir qazandırmağa başlayır. Ritti ilk vaxtlarda ciddi şəkildə kassa apparatlarının istehsalı və satışı ilə məşğul olmaq istəyirdi. O qardaşı ilə birgə kassa apparatlarını öz evində hazırlamağa başlayır. Lakin bu iş onlar təsəvvür etdiklərindən daha çətin idi və daha çox əmək tələb edirdi. Və nəticədə Ritti sakit, qaydasında gedən restoran biznesinə geri dönməyə üstünlük verir. O kassa apparatlarının istehsalı biznesini patenti ilə birlikdə cəmi 1000 dollara ixtiraçı Con Pattersona satır.

Patentin yeni sahibi isə öz növbəsində pul üçün nəzərdə tutulmuş yeşik dartıldıqda səs çıxaran zəngi, həmçinin alıcıya təqdim etmək üçün çeki çap etmək üçün cihaz hissəsini yaradır. İndi, yeşikdə pullara toxunmaq üçün ödənişin məbləğini qeyd etmək tələb olunurdu.

Con Patterson kassa apparatlarını təkmilləşdirməklə satışın təşkil edilməsində yeni qlobal strategiyanı yaratmış oldu.

1906-cı ildə isə Çarlz Ketterinq adlı mühəndis tərəfindən Elektron kassa aparatları təkmilləşərək istifadəyə verildi.

Yeni nəsil Elektron kassalar nəzarət mexanizmi qurğusu ilə təchiz edilmiş yeni növ proqram-aparat kompleksidir. Onun vasitəsilə alınmış və emal edilmiş çek məlumatlarının, e-kassada həyata keçirilən əməliyyatlar barədə məlumatların yığılması, emalı, saxlanılması və real vaxt rejimində Vergilər Nazirliyinin informasiya sistemləri bazasına ötürülməsi təmin edilir. E-kassa pərakəndə ticarət və ictimai iaşə fəaliyyəti üzrə əhali ilə pul hesablaşmalarının aparılmasında istifadə edilir. E-kassalarda USB portu mövcud olur və bu qurğu qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş e-kassa çekini çap etməyə imkan verən müvafiq çap avadanlığı ilə təchiz edilib. Eləcə də, internetə çıxış imkanlarına (GSM, Wi-fi, Ethernet və s. vasitəsilə) malikdir.

E-kassanın köhnə nəsil kassa aparatları ilə müqayisədə bir çox üstünlükləri vardır. Mövcud olan əsas ustünlükləri, məlumatların onlayn ötürülməsi, kriptoqrafiq prosedurlardan istifadə edilməsi, yeni çek formalarının tətbiq edilməsi və aparılmış əməliyyatlar üzrə təhlil imkanlarının yaradılmasıdır. Məlumatların onlayn ötürülməsi dedikdə, e-kassa vasitəsilə aparılan əməliyyatlar zamanı həyata keçirilən hesablaşmalar barədə informasiyalar Vergilər Nazirliyinin informasiya sistemləri bazasına ötürülmə nəzərdə tutulur. Kriptoqrafik prosedurlar kassa əməliyyatları zamanı formalaşdırılan çeklərin tamlığına və autentikasiyasına nəzarət məqsədilə istifadə olunur.

Yeni çek formalarının tətbiqinin əsas üstünlüklərindən biri üzərində qeyd edilən QR kodudur. Onun vasitəsilə müştərilər, yəni istehlakçılar, həmin çekin Vergilər Nazirliyinin informasiya sistemləri bazasında olub-olmamasını məsafədən yoxlaya bilir. Təhlil imkanları isə vergi ödəyicisinə gündəlik dövriyyəsi, əməliyyatlarının həcmi barədə məlumatları şəxsi kabineti vasitəsilə məsafədən ala bilməsi üçün imkanların yaradılması nəzərdə tutulur.

• 
  Sadə kassa aparatı 2009 Rusiya
• 
  Yeni nəsil kassa aparat
• 
  Avtomat kassa marketdə HyustonTexas

Vikianbarda Kassa aparatı ilə əlaqəli mediafayllar var.