Keçə şoranı

Keçə şoranı - (lat. Salsola tomentosa (Moq.) Spach.) Tərəçiçəkkimilər – (Chenopodiaceae Vent.) fəsiləsinə aid bitki növü.

Keçə şoranı
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Ranqsız:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Archaeplastida
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptophyta
Klad:
Embryophytes
Klad:
Polysporangiophytes
Klad:
Tracheophytes
Klad:
Toxumlu bitkilər
Klad:
Çiçəkli bitkilər
Klad:
Eudicots
Klad:
Core eudicots
Klad:
Superasterids
Dəstə:
Qərənfilçiçəklilər
Fəsilə:
Pəncərkimilər
???:
Keçə şoranı
Beynəlxalq elmi adı

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar” kateqoriyasına aiddir – EN A2c+3c; B2ab (i,ii, iii, iv, v). Azərbaycanın nadir növüdür.[2]

Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gövdəsi və yarpaqları uzun və bozumtul tüklərlə örtülü olan, əsasından güclü budaqlanan, 20-50 sm hündürlükdə yarımkolcuqdur. Yarpaqları 15 mm uzunluqda, 1-2 mm enində, xətvari, yarımsilindrikdir. Çiçəkyanlığının yarpaqcıqları bitişikdir, düz, uzun tüklərlə örtülüdür. Meyvələmədə çiçəkyanlığı ilə birlikdə 6-8 mm dimaetrində olan narıncı, sonradan qaralan, qanadları böyrəkvari və ya tərs-yumurtavaridir. Tozluğu lansetvari, yumşaq, tezqopan, çıxıntılıdır. Dişicik ağzı demək olar ki, sütuncuğa bərabər, bizvaridir [3][2][4].

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çiçəkləmə - meyvə əmələgətirmə dövrü may-oktyabr aylarına təsadüf edir. Kserofit, işıqsevən, duzlaşmaya davamlıdır. Toxumla çoxalır. Dağətəyində, şorakər torpaqlarda taxıllı-şorangəlik qruplaşmaları əmələ gətirir. [3][2][5][6]

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Naxçıvan düzənliyi (Culfa rayonu-Darıdağ ətrafı, Babək rayonu - Böyükdüz kəndi ətrafı). [2][7][8]

Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Populyasiyasında növlərin sayı azalır, yaşama ərazisi məhdudlaşır. [2]

Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Antropogen amillər (otarılma, tapdalanma). [2][9]

Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mühafizə üçün xüsusi tədbirlər aparılmır. [2][10] Yayılma yerlərində antropogen təsiri azaltmaq üçün yasaqlıqların təşkili, populyasiya səviyyəsində genetik tədqiqi, toxumlarının toxum bankında saxlanılması, bərpasının təmin edilməsi, yeni yayılma yerlərinin axtarılması təklif olunur.

Məlumat mənbəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Akhani H., Edwards G., Roalson E. H., Roalson E. H. Diversification of the old world Salsoleae s.l. (Chenopodiaceae): Molecular phylogenetic analysis of nuclear and chloroplast data sets and a revised classification (ing.). // International Journal of Plant Sciences University of Chicago Press, 2007.Vol. 168, Iss. 6. P. 931–956. ISSN 1058-5893; 1537-5315 doi:10.1086/518263
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Arxivlənmiş surət". 2017-05-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-10.
  3. ↑ 1 2 Azərbaycan Respublikasının Qırmızı kitabı  Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri II nəşr, Bakı-2013
  4. ↑ Флора Азербайджана, 1952
  5. ↑ Ахундов Г.Ф., Гогина Е.Е., Прилипко Л.И., 1978
  6. ↑ Hacıyev V.C., Musayev S.H., 1996
  7. ↑ Гроссгейм А.А., 1945
  8. ↑ Мовсумова Ф.Г., 2005
  9. ↑ Мовсумова Ф.Г., 2006
  10. ↑ Мовсумова Ф.Г., 2009