Kii boğazı

Kii boğazı (yap. 紀伊水道) — Honşu və Şikoku adaları (Kii yarımadası, Vakayama prefekturası) arasındakı boğaz. Daxili Yaponiyan dənizini və Sakit Okeanı ilə birləşdirir. Boğazın uzunluğu təqribən 50 km, eni isə təqribən 40 km-dir[1]. Boğazdakı qabarma-çəkilmə axınları 17 km/saat sürətə çata bilir. Orta hündürlüyü 2 m-dir.

Kii boğazı
yap. 紀伊水道
Ümumi məlumatlar
Eni 40 km
Uzunluğu 50 km
Ən böyük dərinliyi 56 m
Yerləşməsi
33°52′59″ şm. e. 134°54′19″ ş. u.HGYO
Ölkə  Yaponiya
Akvatoriyası
Ayırır Sikoku adasını Kii yarımadasından
Kii boğazı xəritədə
Kii boğazı
Kii boğazı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Boğaz Hinomisaki və Kamoda-misaki burnu ilə həmsərhəddir, aralarındakı məsafə 30 km-dir. Dərinliyi 20-100 m-dir. Şimal hissəsində Şikoku ilə Avaci və Kitan və ya Tomoqaşima adasını (və qonşu Sato və Nakano) ayıran, Avaci və Honşu adalarını ayıran dar Naruto boğazı ilə birləşir. Boğazın cənub hissəsi genişdir və birbaşa Sakit okeanla birləşir. Boğaz vasitəsilə balıqlar Daxili Yaponiyan dənizi ilə Sakit Okean arasında miqrasiya edir ki, bu da regionda balıqçılıq sənayesinin çiçəklənməsinə töhfə verir (ildə təxminən 30.000-50.000 ton balıq tutulur).

Boğazın orta dərinliyi 56 m, sahəsi 1554 km², həcmi isə 870 km³-dir[2].

Boğazda Daxili Yaponiyan dənizinin evtrofik suları ilə okean suları qarışaraq, yaz və payızda müxtəlif temperatur və duzluluq sularını ayıran cəbhənin yaranmasına səbəb olur. Bundan əlavə, isti səthə yaxın sular və soyuq dərin sular arasında şaquli termoklin var. Suyun orta temperaturu 12-24°C, dərinlikdə maksimal temperatur fərqi 8°C-dir. Suyun orta duzluluğu 33,2‰, orta şəffaflığı 9,25 m-dir.

Körfəzin sahilləri dərin girintili olub, Vakanoura, Şimotsu, Yuasa, Taçibana, Komatsuşima, Tokuşima və başqa buxtaları əmələ gətirir. Boğaza Kinokava, Yoşino, Arida və Naka çayları tökülür. Boğazın sahillərində iri liman şəhərləri Tokuşima və Vakayama, həmçinin Komatsuşima, Kainan və Anan şəhərləri yerləşir. Kiinin Naruto boğazına qovuşduğu yerdə eyni adlı şəhər var. Boğazda cənub ucunda İsima[3] (1,45 km²) və şimal ucunda Nusima (2,67 km²) adaları yerləşir[4].

Boğazın 149 km²-lik qərb sahili (Yoshino və Naka çaylarının mənsəbindəki ərazi) ekoloji və ya bioloji cəhətdən əhəmiyyətli dəniz ərazisi hesab olunur. Quşlardan Dəniz çovdarçısı və Adi tənbəlcüllüt müşahidə edilir[5].

Boğazın adı qədim Kii vilayətinin adından gəlir. 19-cu əsrdə Avropa xəritələrində bəzən "Linshoten boğazı" kimi xatırlanırdı.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "紀伊水道". kotobank.jp (yapon). 2021-11-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-11-16.
  2. ↑ Takashi, Toshinori, Tateki Fujiwara, Toshiaki Sumitomo, and Wataru Sakamoto. Prediction of slope water intrusion into the Kii Channel in summer // Journal of oceanography. — 2006. — Vol. 62, no. 1. — P. 105—113
  3. ↑ "伊島". www.city.anan.tokushima.jp. 2021-11-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-11-19.
  4. ↑ "兵庫県南あわじ市 沼島". 2021-11-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-11-19.
  5. ↑ "Coastal Area 13304 Adjacent waters of Yoshino and Naka River mouths" (ingilis). 2021-11-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-11-20.