Kitabxanaçılıq və informasiya

Kitabxanaçılıq və informasiya (ing. Library and information science, LIS)[1][2] — həm fiziki, həm də rəqəmsal formalarda məlumatın təşkili, əldə edilməsi, toplanması və tənzimlənməsi ilə məşğul olan bir-biri ilə əlaqəli iki fəndir.[3]

Bunlar iki orijinal fənlər, kitabxana və informasiya elmləridir, lakin onlar eyni tədqiqat sahəsindədirlər.[4][5] Kitabxanaçılıq tətbiqi informasiya elmidir.[6] Kitabxanaçılıq informasiya elminin həm tətbiqi, həm də alt sahəsidir. Bununla belə, bu gün bu terminləri bir-birinin əvəzində istifadə etmək və ya “kitabxana” terminindən imtina edərək informasiya şöbələri və ya informasiya məktəbləri (iSchools) haqqında danışmaq adi haldır.[3][7] İnformasiya və informasiya ehtiyatlarının təşkili kitabxana-informasiya elminin fundamental aspektlərindən biridir.[8]

Tərifi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kitabxanaşünaslıq (çox vaxt kitabxanaşünaslıq və kitabxana iqtisadiyyatı adlanır) idarəetmə, informasiya texnologiyaları, təhsil və digər sahələrin təcrübələrini, perspektivlərini və alətlərini kitabxanalara tətbiq edən fənlərarası və ya multidissiplinar sahədir; informasiya ehtiyatlarının toplanması, təşkili, mühafizəsi və yayılması; və informasiyanın siyasi iqtisadiyyatı. Şröttinger, əvvəllər Bavariya Kitabxanasında edildiyi kimi, məlumatı təbiət yönümlü elementlər əsasında təsnif etmək əvəzinə, kitabları əlifba sırası ilə təşkil etdi.[9] İlk Amerika kitabxanaşünaslıq məktəbi 1887-ci ildə Kolumbiya Universitetində Melvil Dyui tərəfindən yaradılmışdır.[10]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Bates, M.J.; Maack, M.N. Encyclopedia of Library and Information Sciences. Vol. 1–7. Boca Raton, US: CRC Press. 2010.
  2. ↑ Library and Information Sciences is the name used in the Dewey Decimal Classification for class 20 from the 18th edition (1971) to the 22nd edition (2003)
  3. ↑ 1 2 Coleman, A. (2002). Interdisciplinarity: The Road Ahead for Education in Digital Libraries.D-Lib Magazine, 8:8/9 (July/August).https://www.dlib.org/dlib/july02/coleman/07coleman.html
  4. ↑ Saracevic, Tefko (1992). Information science: origin, evolution and relations. In: Conceptions of library and information science. Historical, empirical and theoretical perspectives. Edited by Pertti Vakkari & Blaise Cronin. London: Taylor Graham (pp. 5–27).
  5. ↑ Miksa, Francis L. (1992). Library and information science: two paradigms. In: Conceptions of library and information science. Historical, empirical and theoretical perspectives. Edited by Pertti Vakkari & Blaise Cronin. London: Taylor Graham (pp. 229–252).
  6. ↑ Borko, H. (1968). Information science: What is it? American Documentation, 19(1), 3–5. https://doi.org/10.1002/asi.5090190103.
  7. ↑ Matusiak, Krystyna; Stansbury, Mary; Barczyk, Ewa. "Educating a New Generation of Library and Information Science Professionals: A United States Perspective". Library and Information Science: Faculty Publications. 2014-01-01. 2024-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-18.
  8. ↑ Bawden, David; Robinson, Lyn. Introduction to Information Science (ingilis). Facet Publishing. 2015-06-10. ISBN 978-1-85604-810-1. 2023-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-18.
  9. ↑ "Schrettinger, Martin". Deutsche Biographie (alman). 2018-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-14.
  10. ↑ "Dewey Services - Resources". OCLC (ingilis). 2022-04-18. 2023-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-14.