Koqnitiv-davranış psixoterapiyası

Koqnitiv davranış terapiyası[1] (KDT; ing. cognitive behavioural therapy, CBT), Koqnitiv-davranış psixoterapiyası, və ya koqnitiv-bixevioral psixoterapiyası  (KDP) — koqnitiv terapiya ilə davranış terapiyasını birləşdirən geniş istifadə olunan hərtərəfli psixoterapiya forması. Koqnitiv-davranış terapiyası müxtəlif psixi pozğunluqlar üçün effektivdir və düşüncələri dəyişdirməklə, xəstənin davranışını dəyişdirməklə və ya hər ikisini dəyişdirməklə uyğun olmayan emosional reaksiyaların dəyişdirilməsinə yönəlmiş qısamüddətli, bacarıqlara yönəlmiş müalicədir[2].

Koqnitiv davranış terapiyası
XBT-10-PKS GZ58ZZZ
MeSH D015928
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tənqidi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

KDT araşdırmaları davamlı mübahisələrin mövzusudur. Bəzi araşdırmaçılar[3] onun başqa müalicə növlərindən daha effektiv olduğunu yazır. Bir sıra başqa araşdırmaçı[4][5][6][7][8] və həkim[9][10] isə bu iddiaların etibarlığını sual altına qoyur. Məsələn, bir araşdırmanın[3] nəticəsi KDT-nın narahatlıq və depressiya üçün nisbətən üstün müalicə olduğunu göstərib. Lakin, həmin tədqiqata birbaşa cavab verən araşdırmaçılar[6] yenidən təhlil apararaq, KDT-nin başqa xoşniyyətli müalicə üsullarından üstün olmadığı aşkar ediblər. Bundan əlavə, onlar KDT-nin daha on üç başqa klinik sınaqlarını yenidən tədqiq edərək, o nəticəyə gəliblər ki, həmin sınaqlar KDT-nin üstünlüyü sübut edə bacarmayıb.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ [1]
  2. ↑ Kaczkurkin A. N., Foa E. B. Cognitive-behavioral therapy for anxiety disorders: an update on the empirical evidence. (англ.) // Dialogues In Clinical Neuroscience. — 2015. — September (vol. 17, no. 3). — P. 337–346. — PMID 26487814.
  3. ↑ 1 2 Tolin DF. "Is cognitive-behavioral therapy more effective than other therapies? A meta-analytic review". Clinical Psychology Review. 30 (6). August 2010: 710–720. doi:10.1016/j.cpr.2010.05.003. PMID 20547435.
  4. ↑ Barth J, Munder T, Gerger H, Nüesch E, Trelle S, Znoj H, və b. "Comparative efficacy of seven psychotherapeutic interventions for patients with depression: a network meta-analysis". PLOS Medicine. 10 (5). 2013: e1001454. doi:10.1371/journal.pmed.1001454. PMC 3665892. PMID 23723742.
  5. ↑ Wampold BE, Flückiger C, Del Re AC, Yulish NE, Frost ND, Pace BT, və b. "In pursuit of truth: A critical examination of meta-analyses of cognitive behavior therapy". Psychotherapy Research. 27 (1). January 2017: 14–32. doi:10.1080/10503307.2016.1249433. PMID 27884095.
  6. ↑ 1 2 Baardseth TP, Goldberg SB, Pace BT, Wislocki AP, Frost ND, Siddiqui JR, və b. "Cognitive-behavioral therapy versus other therapies: redux". Clinical Psychology Review. 33 (3). April 2013: 395–405. doi:10.1016/j.cpr.2013.01.004. PMID 23416876.
  7. ↑ Cuijpers P, van Straten A, Andersson G, van Oppen P. "Psychotherapy for depression in adults: a meta-analysis of comparative outcome studies". Journal of Consulting and Clinical Psychology. 76 (6). December 2008: 909–922. doi:10.1037/a0013075. PMID 19045960.
  8. ↑ Glenn CR, Franklin JC, Nock MK. "Evidence-based psychosocial treatments for self-injurious thoughts and behaviors in youth". Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology. 44 (1). 2014: 1–29. doi:10.1080/15374416.2014.945211. PMC 4557625. PMID 25256034.
  9. ↑ Slife BD, William RN. What's behind the research? Discovering hidden assumptions in the behavioral sciences. Thousand Oaks, CA: Sage. 1995.
  10. ↑ Fancher RT. Cultures of healing: Correcting the image of American mental health care. New York: W. H. Freeman and Company. 1995.