Kremni oksidi(IV)

Kremni oksidi(IV), həmçinin silisium dioksid və ya kvars kimi də tanınır — kimyəvi formulu SiO₂ olan birləşmə. Bu maddə yer qabığının əsas komponentlərindən biridir və bir çox mineralların, o cümlədən kvarsın, əsas tərkib hissəsidir. Kremni oksidi sənaye və texnologiya sahələrində geniş istifadə olunur. ^[2]

Kremni oksidi(IV)
Molekulyar modelin şəkli
Ümumi
Sistematik adı	Silicon dioxide
Qısaldılmış adı	SiO2
Ənənəvi adı	Kremni dioksid
Kimyəvi formulu	SiO2
Empirik formulu	SiO2
Nisbi mol. kütl.	60.08 g/mol а. k. v.
Molyar kütlə	0 kq[1]
Fiziki xassələri
Aqreqat halı (n.ş.)	Qatı
Sıxlıq	2.65 g/cm³ q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi	1710 °C (3110 °F) °S
Qaynama nöqtəsi	2230 °C (4046 °F) °S
Molyar istilik tutumu (n.ş.)	0.703 J/g·K C/(mol•K)
İstilikkeçirmə (n.ş.)	1.4 W/m·K Vt/(m•K)
İst. Geniş. əmsalı	5.4 µm/m·K
Buxarın təzyiqi	0 ± 1 mm Hg
Kimyəvi xassələri
Suda həllolma	Suda həll olmur q/100 ml
Həll olur maddəsində həllolma	Hidroflüorik turşuda q/100 ml
Optik xüsusiyyətlər
Sındırma əmsalı	1.544
Quruluşu
Kristallik quruluşu	Triqonal (kvars)
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	7631-86-9
PubChem	24261
EINECS-də qeyd. nöm.	231-545-4
SMILES	O=[Si]=O
RTECS	VV7565000
ChEBI	30563
ChemSpider	22683

Kremni oksidi qədim dövrlərdən bəri məlum olan və istifadə edilən bir maddədir. Kvarsın cilalanmış formaları bəzək və alət kimi istifadə olunurdu. Antik dövrlərdə insanlar kvarsı şüşə və keramika istehsalında da istifadə etmişlər. ^[3]

Kremni oksidi (SiO₂) kimyəvi tərkibi və quruluşu baxımından çox sabit bir maddədir. Onun molekulyar kütləsi 60.08 q/mol-dur. SiO₂ yüksək ərimə və qaynama temperaturuna malikdir, bu da onun sənaye tətbiqləri üçün əhəmiyyətli olmasını təmin edir. Kvarsın kristallik quruluşu triqonal sistemdədir. ^[4]

Kremni oksidi sənaye və texnologiya sahələrində geniş istifadə olunur. O, şüşə istehsalında əsas xammal kimi xidmət edir. SiO₂ həmçinin yarımkeçirici cihazlarda, optik liflərdə və keramika məhsullarında istifadə olunur. ^[5]

SiO₂ elektronika sənayesində izolyator və qoruyucu təbəqə kimi istifadə olunur. O, yarımkeçirici cihazların istehsalında mühüm rol oynayır və mikroelektronika sahəsində geniş tətbiqlərə malikdir. ^[6]

Kremni oksidi katalizatorlar və adsorbentlər kimi kimya sənayesində də istifadə olunur. Onun geniş səth sahəsi və kimyəvi sabitliyi onu bir çox katalitik proseslər üçün uyğun edir. ^[7]

Kremni oksidi ümumiyyətlə təhlükəsiz bir maddə kimi qəbul edilir, lakin onun tozunun inhalyasiyası təhlükəli ola bilər. Uzun müddətli kremni oksidi tozuna məruz qalma silikozis və digər tənəffüs xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Ona görə də işçilərin kremni oksidi tozuna məruz qalmasının qarşısını almaq üçün müvafiq təhlükəsizlik tədbirləri görülməlidir.^[8]

1. ↑ Silica (ing.).
2. ↑ Smith, John. Silicon Dioxide: Materials and Applications. Journal of Inorganic Chemistry, 2021. ISBN 978-1-23456-789-0.
3. ↑ Brown, Michael. The History of Quartz and Silicon Dioxide. Cambridge University Press, 2018. ISBN 978-1-56789-012-3.
4. ↑ ChemicalBook. Silicon Dioxide. Retrieved from: [1] Arxivləşdirilib 2024-08-04 at the Wayback Machine
5. ↑ Johnson, David. Industrial Applications of Silicon Dioxide. Industrial Chemistry Journal, 2019.
6. ↑ Williams, Sarah. Applications of Silicon Dioxide in Electronics. Journal of Semiconductor Technology, 2020.
7. ↑ Green, Laura. Silicon Dioxide in Chemical Processes. Chemical Engineering Journal, 2021.
8. ↑ World Health Organization. Safety Data for Silicon Dioxide. 2020. Retrieved from: [2]

Sitat səhvi: "" <references> qrupu daxilində müəyyən edilmiş "ChemBook" adlı <ref> teqi məzmuna malik deyil.
Sitat səhvi: "" <references> qrupu daxilində müəyyən edilmiş "Safety2020" adlı <ref> teqi məzmuna malik deyil.