Mərkəzi Asiya çoban iti

Mərkəzi Asiya çoban iti (Alabay) — güclü və atletik quruluşlu bir gözətçidir. İri sümüklərə və əzələli bir bədən quruluşuna malikdir. İri və güclü quruluşu ilə kobud bir görünüşü olan Alabay irqinin başı böyük ancaq bədəni ilə mütənasibdir. Qulaqları başın iki yanında yerləşmişdir və qısadır. İki təbəqəli olan tüklər qısa və sıxdır. Geniş şəkildə ağ, qara, boz, açıq qəhvə, qırmızı qəhvə rənglərdə xallıdır.

Ağıllı, özündən əmin, hər istiqamətiylə balanslı, eyni zamanda, azadlığına düşkün və cəsur bir irqdir. Xaricilərə qarşı şübhəçi, qorxusuz və basqın bir xarakterə sahib olan Alabay yaxşı bir gözətçi və sürü itidir. Doğuşdan qoruma instinktinə malikdir və təcavüzkar deyil. Alabayın pis xüsusiyyəti isə torpağı qazmağı sevməsi və gecə hürməsidir. Digər itlərlə bir yerdə olmağa uyğun olmayan bu irq, ilk dəfə it sahibi olacaq kəslərə və ikinci it olaraq alınmağa uyğun deyil. Erkən yaşlarda yaxşı ictimailəşdirilməli və dominant bir sahib tərəfindən yetişdirilməlidir. Erkən yaşlarda ictimailəşdirilsə digər petlerle və uşaqlarla yaxşı razılaşar. Uşaqlarla birlikdə yetişdirilsə onları qorumaq üçün ölməyi belə gözə ala bilər. Erkən ictimailəşdirilsə digər itlərlə razılaşması orta səviyyədədir.

Sibir soyuğundan səhra çölü istilərinə qədər dəyişən istiliklərə adaptasiya ola bilərlər. Alabaylar ərazi həyatına uyğun irqlərdir, ancaq şəhər həyatına da adaptasiya ola bilər. Ən uyğun həyat sahələri geniş bir bağçası olan müstəqil evlərdir.

Olduqca hərəkətli bir irq olan Alabayın məşq ehtiyacı orta dərəcədədir.

Baxımı asandır. Taraş ehtiyacı yoxdur ancaq iki təbəqədən ibarət olan tüklərinin sıx fırçalanılması və ölü tüklərin alınması lazımdır. Mövsümə bağlı, müəyyən aralıqlarla periodik olaraq tük tökər.

Alabay bölgədəki sərt təbiət şərtlərinə bağlı olaraq iki güclü irqin qarlılıqlı təsiriylə təbii seleksiya nəticəsi meydana gəlmiş ən böyük cinslərdən biridir. Bu cins Xəzər dənizindən Çinə qədər və cənub Urallardan Əfqanıstana qədər uzanan bir bölgəyə yayılmışdır. Tibetli köçəri insanların çoban itləri və Mesopotamiyanın davaçı itlərinin qanını daşıyar. Ovcharka bölgədə gözətçi, sürü, çoban iti mənasında istifadə edilən bir sözdür. Məsələn Gərməyin Shepherd Dog, Nemetskaya ovcharka olaraq adlandırılar. Mogol ovcharkası Moğol çoban iti mənasında istifadə edilməkdədir. Alabay yəni Mərkəzi Asiya çoban iti köhnə Rusiyanın parçalanması ilə qurulmuş olan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Tacikistan, Türkmənistan və bugünkü Rusiya torpaqlarında məşhur olan güclü bir irqdir. Moğol Ovcharka, Tibet Masstiff, Əfqanıstan və İran Ovcharkası Mərkəzi Asiya çoban itlərinin soyundandır. Ayrıca Qərb Avropa da qohumları olan Mərkəzi Asiyaçoban itinin İspan Masstifi ilə qohumluğu bilinməkdədir.

• Sibir haskisi