Mərkəzi Seçki Komissiyası (Qazaxıstan)
Qazaxıstan Respublikasının Mərkəzi Seçki Komissiyas (qaz. Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы) — Qazaxıstanın vahid seçki komissiyaları sisteminə rəhbərlik edən Qazaxıstan Respublikasının daimi dövlət qurumu[1].
| Mərkəzi Seçki Komissiyası | |
|---|---|
| |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə | |
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qazaxıstan Respublikası MSK-nın sələfi Qazaxıstan SSR Ali Sovetinin 22 sentyabr 1989-cu il tarixli qərarı ilə yaradılan Qazaxıstan SSR Xalq Deputatlarının Seçkiləri və Geri çağırılması üzrə Mərkəzi Seçki Komissiyası idi. 25 nəfərdən ibarət idi[2].
Qazaxıstan Respublikası Prezidentinin 11 noyabr 1996-cı il tarixli 3205 saylı Fərmanı ilə, Qazaxıstan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyası haqqında mövcud Əsasnamə təsdiq edildi[1].
2013-cü ildə Qazaxıstan Respublikasının Mərkəzi Seçki Komissiyası Ümumdünya Seçki Qurumları Birliyinin üzvü oldu[3].
Səlahiyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qazaxıstan Respublikasının 28 sentyabr 1995-ci il tarixli "Qazaxıstan Respublikasında seçkilər haqqında" Konstitusiya Qanununun 12-ci maddəsinə uyğun olaraq, Qazaxıstan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyası seçkilərlə bağlı qanunvericiliyin icrasına nəzarəti həyata keçirir. Qazaxıstan ərazisi; Qazaxıstan Respublikası Prezidenti və Parlament Məclisi deputatları seçkilərinin hazırlanmasını və keçirilməsini təşkil edir; Parlament Senatı deputatları seçkilərinin təşkilinə və keçirilməsinə rəhbərlik edir; siyasi partiyaların partiyaların siyahıları ilə seçilən Parlament Məclisi deputatlarının və məclis deputatlarının bir hissəsinin seçkilərində iştirakına icazə verilməsi məsələsinə baxır; Prezidentin və parlamentin deputatlarının seçkiləri üçün seçki komissiyalarının rəhbərliyini həyata keçirir; Prezident və Parlament deputatları seçkilərinin nəticələrini yekunlaşdırır, seçilmiş Prezident və Parlament üzvlərini qeyd edir, bu barədə mətbuatda bir mesaj yayımlayır; Qazaxıstan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq digər səlahiyyətləri həyata keçirir[4].
Tərkibi və formalaşması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qazaxıstan Respublikasının Mərkəzi Seçki Komissiyası yeddi nəfərdən ibarətdir: komissiyanın sədri və altı üzvü[4].
1995–2006-cı illər ərzində Qazaxıstan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyası sədrinin, sədr müavininin, katibin və üzvlərinin seçilməsi və vəzifədən alınması Qazaxıstan Respublikası Parlamentinin Məclisi tərəfindən Qazaxıstan Respublikası Başçısının təklifi ilə həyata keçirilmişdir[5].
2007-ci il konstitusiya islahatı nəticəsində Qazaxıstan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının formalaşdırılması üçün Qazaxıstan Respublikası Prezidentinin və parlamentin hər iki palatasının birgə iştirakını təmin edən fərqli bir prosedur müəyyən edildi[6]. Onun sözlərinə görə, hazırda Qazaxıstan Respublikasının MSK-sı belə qurulub[2]:
- QR MSK sədri və iki üzvü Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti tərəfindən təyin edilir;
- QR MSK-nın iki üzvü Qazaxıstan Respublikası Parlamentinin Senatı tərəfindən təyin edilir;
- QR MSK-nın iki üzvü Qazaxıstan Respublikası Parlamenti Məclisi tərəfindən təyin edilir.
Komissiyanın sədri və altı üzvünün səlahiyyət müddəti beş ildir.[6]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 "Положение о ЦИК РК". election.gov.kz. 2022-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-30.
- ↑ 1 2 "История Центральной избирательной комиссии РК". election.gov.kz. 2022-07-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-30.
- ↑ "Работники Центризбиркома приняли участие в программе обучения Всемирной ассоциации избирательных органов в Корее". election.gov.kz. 2022-04-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-30.
- ↑ 1 2 "Конституционный закон Республики Казахстан от 28 сентября 1995 года № 2464 «О выборах в Республике Казахстан»". online.zakon.kz. 2022-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-30.
- ↑ Конституция Республики Казахстан. Научно-практический комментарий. — Астана: 2018. — С. 321. — 640 с. — ISBN 978-601-06-4944-6.
- ↑ 1 2 Конституция Республики Казахстан. Научно-практический комментарий. — Астана: 2018. — С. 322. — 640 с. — ISBN 978-601-06-4944-6.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Конституция Республики Казахстан. Научно-практический комментарий Arxivləşdirilib 2018-10-25 at the Wayback Machine. — Астана: 2018. — 640 с. — ISBN 978-601-06-4944-6.