Mərkəzi qapalı bazar (İrəvan)

Mərkəzi qapalı bazar — Ermənistanın paytaxtı İrəvandakı ticarət kompleksi. Mesrop Maştos prospektində, Göy Məsciddən bir qədər aralıda yerləşir. Bina 1952-ci ildə tikilib. Memar Qriqor Ağababyanın ən məşhur əsərlərindən biridir^[2]. 2010-cu illərin əvvəllərində yenidənqurmadan sonra ticarət kompleksinin bir hissəsi olir. İrəvanın görməli yerlərindən hesab olunur. Ermənistanın tarix və mədəniyyət abidələri siyahısına daxil edilmişdir^[3].

Mərkəzi qapalı bazar
Ümumi məlumatlar
Növü	mədəni sərvət[d]
Ölkə	Ermənistan[1]
Koordinatlar	40°10′42″ şm. e. 44°30′15″ ş. u.
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Bazar 1952-ci ildə Stalin prospektində (daha sonra - Lenin prospekti, indi - Meşrop Maştots prospekti) bir ticarət meydançasının əvvəllər yerləşdiyi yerdə tikilib. Açılış 29 aprel 1952-ci il tarixində baş tutur. Layihə memar Qriqor Ağababyan tərəfindən hazırlanmış, dizayneri A. Arakelyan olmuşdur. Bazar kompleksinə bir anbar, bir zirzəmi soyuducu otağı ilə yanaşı, bir yataqxana, kitabxana, poçt və radio mərkəzi daxil idi^[4].

İrəvanlılar bazarı görüş və ünsiyyət yeri adlandırırlar. Satıcılar müştərilərini tanıyırdılar. Daha sonra "bohem", "intellektual" nüfuzunu qazanır.

Postsovet dövründə millət vəkili Samvel Aleksanyan bazarın sahibi olur. Yeni sahibinin rəhbərliyi altında bazarın yenidən qurulması işləri başlanır. Binanın müasir sənət muzeyi üçün istifadəsinin bir variantı təklif edilmişdir. 1 yanvar 2012-ci ildə bazar bağlanır. Yenidənqurma İrəvan sakinlərinin etirazına səbəb olur. İşlər bitdikdən sonra bazar Prospekt Mall ticarət kompleksinin bir hissəsinə çevrilir^[5].

Bina plana görə düzbucaqlıdır, bütün ərazisini əhatə edən tək tağlı bir aralığa malikdir. Memarlıqda şərq bazarı ideyasını əks etdirən ənənəvi, orta əsrlər üslubundan istifadə olunur. Binanın xarakterik xarici elementi heyvanların təsvirləri olan metal vitray pəncərə ilə bəzədilmiş nəhəng bir tağdır. 19 dəmir-beton tağdan ibarət sütunsuz konstruksiya öz dövrü üçün nadir bir hadisə idi və binanın yerləşdiyi şəhərin əsas küçəsinin miqyasına uyğun gəlirdi. İnşaat əsnasında Leninqradskaya və Kievskaya küçələrini birləşdirən Kiyev (Böyük Hrazdan) körpüsünün inşaat mərhələlərindən birinin tamamlanmasından sonra qalan qəlibdən istifadə edilmişdir^[2].

Xarici ilə eyni üslubda dizayn edilmiş interyer həm estetik, həm də praktik məqsədlərə xidmət edir. Ticarət mərkəzləri üçün geniş yer təmin edir. Ticarət meydançasının uzunluğu 70 m, eni 32 m olur. Sonradan bazarın inşası İrəvanın digər bölgələrdə qurulmuş kolxoz bazarları üçün bir model olur.