Malta arısı

Malta arısı (lat. Apis mellifera ruttneri) — Bal arısının qərb yarımnövü.

Malta arısı
Malta bal arıları ana üsküyü olan bir çərçivədə
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Ranqsız: İlkağızlılar Tipüstü: Tüləyənlər Ranqsız: Panarthropoda Ranqsız: Tactopoda Tip: Buğumayaqlılar Klad: Pancrustacea Yarımtip: Altıayaqlılar Sinif: Həşəratlar Ranqsız: Dicondylia Yarımsinif: Qanadlılar Budaq: Metapterygota İnfrasinif: Yeniqanadlılar Ranqsız: Eumetabola Ranqsız: Tam çevrilmə ilə inkişaf edən həşəratlar Dəstəüstü: Hymenopterida Dəstə: Pərdəqanadlılar Ranqsız: Unicalcarida Yarımdəstə: Saplaqqarıncıqlılar Fəsiləüstü: Arıkimilər Klad: Anthophila Fəsilə: Əsl arılar Yarımfəsilə: Apinae Klad: Corbiculata Triba: Apini Cins: Əsl bal arıları Növ: Bal arısı Yarımnöv: Malta arısı
Beynəlxalq elmi adı
Apis mellifera ruttneri Sheppard, Arias, Grech & Meixner, 1997
Vikinövlərdə sistematika Şəkil axtarışı ITIS   1131160 NCBI   428022

Malta arısı Malta adalarının təbiətinə uyğunlaşmış, qərb bal arısının bir yarımnövüdür. Malta adalarının materik Avropasından ayrılmasından sonra müstəqil bir yarımnöv kimi inkişaf etmişdir^[1].

Arı nisbətən qara rəngə malikdir. Yüksək temperatur, quru yay və sərin qışlara yaxşı uyğunlaşmışdır. Koloniyalarda il boyu artım müşahidə edilir. Adaların fəsillərə yaxşı uyğunlaşmışdır. Şanı yaxşı təmizləyirlər. Kifayət qədər tədarük olduqda ümumiyyətlə, kraliçanı uçururlar. Bu arı siçan və böcəklərə qarşı çox dayanıqlı yarımnövdür. Arıçılara və digər insanlara qarşı çox aqressiv ola bilərlər. Koloniyalar Varroa destructor gənələrinə qarşı müəyyən müqavimət göstərirlər.

Bu yarımnöv Varroa destructor gənəsinin 1992-ci ildə Maltaya gətirilməsindən sonra geri dönüşü hesab olunur. O dövrdə yerli koloniyaların itkisini kompensasiya etmək üçün xaricdən gələn arı koloniyaları gətirilirdi. 1997-ci ildə alt növ kimi müəyyən edilmişdir. İtaliya yarımnövü ilə birləşmədən Varroa destructor gənəsinə qarşı daha dayanıqlı, yaxşı bir bal məhsulu verən və daha az aqressiv olan canlılara çevrilirlər. Ancaq bu addım Malta yarımnövünü genetik baxımdan fərqli bir canlı olmasını təhdid edir. Bununla belə bir neçə nəsildən sonra arılar təbii aqressiv vəziyyətinə qayıdır^[1]. Maltadakı arı şanları yalnız 20-ci əsrin ortalarında ortaya çıxdı. Onların sayı əhəmiyyətsiz idi. Arıçılar arılarının sağlamlığına az maraq göstərirlər. 1990-cı ildə Malta arılarının 80% -i burada yayılmış bir gənə səbəbindən məhv olur. Bundan sonra səlahiyyətlilər köhnə gil qabları çərçivə yuvaları ilə əvəz etmə kompaniyasına başlayırlar. Hal-hazırda, Maltadakı demək olar ki, bütün arıçılar müasir arı yeşiklərindən istifadə edirlər^[2].

• Sheppard, W.S., M.C. Arias, M.D. Meixner and A. Grech. Apis mellifera ruttneri, a new honey bee subspecies from Malta. 1997. Apidologie 28:287—293.