Mancuriya qozu
Növün təbii arealı – Mancuriya (Şimali Çin), Uzaq Şərq və Koreya yarımadasıdır.
| Mancuriya qozu | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Mancuriya qozu |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təbii yayılması:[redaktə | mənbəni redaktə et]
Botaniki təsviri:[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mancuriya qozu yarpağı tökülən, birevli ağac və ya koldur.Hündürlüyü 25-30 m-ə çatan gövdəsi düz, şaxələnmiş və ya enli-yumru, zərif çətirlidir. Qabığı tünd boz, zoğları sarımtıl-qonur tükcüklüdür. Yarpaq saplaqlarının uzunluğu 5-20 sm-dir.Yarpaqları növbəli, mürəkkəb, cüt olmayan, lələkvari, uzunluğu 40-90 sm-dir.Yarpaqcıqları 7-19 ədəd, uzunsov-ellipsvari, uzunluğu 17 sm və eni 2-7 sm-dir. Yarpaq ayası dişli, ucu biz, tükcüklüdür. Çiçəkləri xırda, bircinsli, çiçəkləmə yarpaqları açıldıqdan sonra müşahidə edilir. Erkəkcik çiçəkləri uzun, sallaq sırğalarda, dişicik çiçəkləri 3-10 ədəd olmaqla zoğların uclarında yerləşir. Aprel-mayda çiçəkləyir. Meyvələri çəyirdəkvari, oval, yunan qozuna bənzəyir, ancaq xırda (2,5-7,5 sm) və çox qalın, yaşıl və ya qonur qabıqlıdır. Qozun nüvəsi kiçik ölçülü, yeməlidir. Meyvələri avqust-oktyabrda yetişir. Meyvəyanlığı yaşıl, yetişdikdə qonurlaşan, çox tükcüklü, qozdan asanlıqla ayrılan, vəzicikli-yapışqandır. 250 ilədək yaşayır.
Ekologiyası:[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qışa davamlıdır, -450-dək şaxtalara dözür. İşıqsevəndir, ancaq kölgəli sahələrdə də bitə bilər. Məhsuldar, rütubətli, yumşaq torpaqlara üstünlük verir, torpaq və atmosfer nəmişliyinin çatışmazlığına həssasdır.
Azərbaycanda yayılması:[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanda bəzi rayonlarda rast gəlinir.
İstifadəsi:[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mebellərin düzəldilməsində, qozun nüvəsindən qənnadı sənayesində yüksək keyfiyyətli yağın alınması üçün istifadə edilir. Saç boyasının tərkibində istifadə edilə bilər. Qabığı, yarpaqları və meyvələrində taninlər vardır, xalq təbabətində istifadə edilir. Balvericidir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh. Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine T.S.Məmmədov
Məlumat mənbələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. "Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.
İstinad[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Флoрa Aзeрбaйджaнa. т.5. 1954; Флoрa Kaвkaзa. т.5. 1954;
- Azərbaycanın ağac və kolları. I cild. 1961;
- Azərbaycan flora-sının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008;
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh