Mavi fişka

Mavi fişka (ing. Blue chips) — sabit gəlirlilik göstəricilərinə malik ən böyük, ən likvid və etibarlı şirkətlərin, habelə bu şirkətlərin özlərinin səhmləri. Birjadakı əsas spekulyasiya həcmi mavi fişkalarla hazırlanır[1].

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Mavi fişka" ifadəsi birja bazarlarına kazinolardan, daha doğrusu kart oyunu pokerindən gəldi[1]. Ən sadə poker fişkalar ənənəvi olaraq ən dəyərli olan mavi fişkalarla ağ, qırmızı və mavi fişkalar daxildir. Beləliklə, ağ fişkanın qiyməti 1 dollardırsa, qırmızı adətən 5 dollar, mavi isə 25 dollardır.

Birjada satılan səhmlərlə əlaqəli "mavi fişka" termini 1920-ci illərdən bəri fəal şəkildə istifadə olunur[2]. Dow Jones folkloruna görə, bu terminin genişləndirilməsini 1920-ci illərdə, Gingold, daha sonra Merrill Lynch olacaq broker firmasında ticker maşınında dayandığı zaman Oliver Qinqold (gələcək Dow Jones-un əməkdaşı) tərəfindən irəli sürülmüşdür. Bir hissə 200 və ya 250 dollar ya da daha çox olan bir neçə ticarətə diqqət yetirdikdən sonra W. E. Hutton & Co. bir hisse senedi broker firması Lucien Hooper'a söylədi "Mavi fişka promosyonlardan yazmaq" üçün ofisə qayıtmaq niyyətində olduğunu. O vaxtdan bəri, "mavi fişkalar" ifadəsi yüksək dəyərli səhmlərlə əlaqəli olaraq istifadə olunurdu, lakin indi daha çox ən yüksək keyfiyyətli səhmlər adlanır[3].

Təsviri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ümumiyyətlə mavi çiplər bütün bazarın göstəriciləridir, çünki ən böyük şirkətlərin səhmlərinin qiymətləri artmışsa, ikinci dərəcəli şirkətlərin səhmlərinin də müvafiq olaraq artacağına inanılır, mavi fişkaların qiymətinin düşməsi ikinci dərəcəli şirkətlərin səhmlərinin azalması deməkdir. Mavi fişkalı səhmlər birjadakı ən likviddir.

Bir şirkətin səhmlərini və ya istiqrazlarını mavi fişka və ya ikinci dərəcəli olaraq təsnif etmək üçün ümumiyyətlə qəbul edilmiş bir meyar yoxdur.

Mavi fişka adlanan səhmlər uzun müddətə yüksəlməyə meyillidir. Ancaq "ikinci dərəcəli" səhmlərin daha çox böyümə dinamikası və daha yüksək gəlir göstərdiyi dövrlər var.

Həm də mavi çiplərin müsbət keyfiyyətlərindən biri likvidlikdir, yəni birjadakı ticarət sessiyası zamanı bu hissələrin əhəmiyyətli bir hissəsini qiymət itkisi olmadan satmaq və ya almaq qabiliyyətidir.

Mavi fişkalar aşağıdakılarla xarakterizə olunur:

  1. Bir neçə ildir davamlı böyümə, üstəlik spekülasyonlara görə deyil, eyni zamanda şirkətdəki işlərin gerçək vəziyyətinə görə. İşlərin həqiqi vəziyyətinə dair bir rədd cavabı kiçik (nisbətən) dövrlər üçün vacibdir, çünki bəzən dərəcənin yüksəlməsinin şirkətin effektiv fəaliyyətindən qaynaqlandığını və spekulyantların əməyindən qaynaqlandığını müəyyən etmək çətindir.
  2. Böyük bir iqtisadi güc (bir şirkət hətta inhisarçı da ola bilər), böyük bir kapitallaşma nisbətinə sahibdir (yəni şirkətin bazar qiymətləndirməsi, səhmlərin cari qiymətini bazardakı sayına vurmaqla əldə edilir).
  3. Bu şirkətlərin səhmdarları tərəfindən davamlı olaraq həyata keçirilən çox sayda əməliyyat sayəsində yüksək likvidlik.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Mavi fişka  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
  2. ↑ Merriam-Webster, Merriam-Webster's Collegiate Dictionary, Merriam-Webster, 2020-10-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2020-12-19.
  3. ↑ John Prestbo. "Ever Wonder How 'Blue-Chip' Stocks Started?" (PDF). Dow Jones (internal news item). 12 March 2008. 22 June 2018 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 22 June 2018.