Muhu

Muhu (həmçinin Moon, Muhumaa; est. Muhu) — Estoniyanın sahəsinə görə Saaremaa və Hiyumaa adasından sonra sahəsinə görə üçüncü böyük adası. Adanın ümumi sahəsi 204 km² təşkil edir[1][2]. Muhu Moonzund arxipelaqının tərkibinə daxil olan, Baltik dənizində yerləşən ada.

Muhu adası
est. Muhu
Ümumi məlumatlar
Sahəsi 198 km²
Hündür nöqtəsi 24 m
Əhalisi 1.697 nəfər (2010-cu il)
Yerləşməsi
58°36′00″ şm. e. 23°15′00″ ş. u.HGYO
Ölkə  Estoniya
Akvatoriya
Muhu adası xəritədə
Muhu adası
Muhu adası
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yaxınlığında yerləşən digər adalar kimi torpaq örtüyü olduqca kasıbdır. Belə ki, qum və çınqıldan təşkil olunmuşdur. Burada Tozağacı meşəsi və sahil xətdində isə qamışlıq yayılmışdır. Ən hündür nöqtəsi 24 metrdir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Adanın dəniz dibindən qalxıb səthə çıxması 8000 min il öncəyə aiddir. Hal-hazırda belə proses davam edir[3]. Adaya ilk insanlar 2500 il öncə gəlmişlər[3].

1227-ci ildə orden üzvləri adaya hücum etmişlər. Döyük 7 gün davam etmişdir[3]. Xaçlıların adaya hücumu Livon ordeninin hərəkatı cərcivəsində baş vermişdir. Bunun nəticəsində Estoniya tamamən xristianlaşdırılmışdır[3].

1629—1721-ci illər ərzində ada İsveçlilərin tabeliyində olmuşdur.

1721-ci ildə imzalanmış Niştad sülh müqaviləsinə görə Şimal müharibəsi sona çatır. Ada və digər Rusiya imperiyasının tərkibinə keçir. Ərazi Liflyand quberniyası Ezel qəzası ərazisinə daxil edilir[4]). XIX əsrdə ada əhalisini 70 % provaslavlığı qəbul edir. Bu isə adı digər ərazilərdən seçilməsinə səbəb olur[3].

Birinci Dünya müharibəsi dönəmində adada Rusiya dəniz və quru qoşunları batreyaları yerləşdirilir. Ancaq matros arasında inqilab əhval-ruhiyyəsi və komandanlıqda yaranan boşluqlar səbəbindən almanlar adanı asanlıqla ələ keçirə bilmişlər.

Bundan sonra isə Müvəqqəti hökumət 30 mart 1917 ildə Estlyandiya muxtariyyatı haqqında anlaşma ilə Liflyand quberniyası Estlyandiya quverinasına birləmdirilir. 24 fevral 1918-ci ildə müstəqil Estoniya Respublikası qurulur.

Əhali və iqtisadiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ada əhalisinin sayı 1697 nəfərdir (2010). Əsas təsərrüfat sahəsi Balıqçılıq[1] və dəniz məhsullarının emalı, əkinçilik və maldarlıqdır.

Adanın məşhur şəxsləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Karl Vilhelm Freydlix (1803—1872), eston yazıçısı.
  • Yohan Smuul (1922—1971), eston yazıçısı

Şəkillər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Şimali Muhu 26 iyul 2007 il.
    Şimali Muhu 26 iyul 2007 il.
  • M.Katarin kilsəsi.
    M.Katarin kilsəsi.
  • Muhu qalası.
    Muhu qalası.
  • Muxunun mərkəsində yerləşən qala.
    Muxunun mərkəsində yerləşən qala.
  • Muxu muzeyi
    Muxu muzeyi
  • Köhnə kənd evi
    Köhnə kənd evi
  • Köhnə kənd
    Köhnə kənd
  • Qaya
    Qaya

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Yandex.ru[ölü keçid]
  2. ↑ «Muhu.» Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2012.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 "History of Muhu Island" (ingilis). Koguva-home.ee. 2013-04-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-13.
  4. ↑ Моон // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.