Mur qanunu

Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. Lütfən, məqaləni ümumvikipediya və redaktə qaydalarına uyğun şəkildə tərtib edin.

Bu məqalə böyük ölçüdə və ya tamamilə tək mənbəyə əsaslanır. Mövzu ilə bağlı müzakirə səhifəsindəki müzakirələrə qoşula və fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. Məqaləyə etibarlı mənbələr əlavə edərək təkmilləşdirə bilərsiniz.

Mur qanunu – Intel şirkətinin qurucusu Qordon Mur tərəfindən 1965-ci ildə irəli sürülmüş qanun.

1965-ci ildə Intel şirkətinin yaradıcısı Qordon Mur belə qanun ifadə etdi: istehsal olunan kompyüterlərin yaddaş həcmi hər iki ildə 2 dəfə artır. Əvvəlcə həmkarları buna skeptik yanaşdılar, amma sonra qeyd etdilər ki, qanun təkcə işləməklə kifayətlənmir, digər göstəricilərə də — prosessorun sürətinə, mikrosxemlərin ölçülərinə və s. də aiddir.

Hər iki ildən bir kompyüterlər iki dəfə çox mükəmməl olur. Son illər Mur qanunu hətta sürətlənib. Tədqiqatçılar qeyd ediblər ki, "ikiqat yaxşılaşma hər il yarımda baş verir."

Bu qanun əslində ilk dəfə 1865–1870-ci illərdə ortaya atılıb. Fikri ortaya atan İntel şirkətinin qurucularından olan mühəndis Qordon Murun şərəfinə Mur qanunu adlandırılıb.

Mur qanununa görə kompyuterlərin gücü hər 18 aydan bir 2 dəfə artacaq. Bunun səbəbi isə müasir texnologiyanın əsasını təşkil edən yarımkeçirici cihazların getdikcə ölçülərinin kiçilməsi və bir səthə hər 18 aydan bir 2 dəfə artıq yarımkeçirici cihaz yerləşdirilə bilinməsidir.

Yarımkeçirici cihaz ondan keçən cərəyanla fəaliyyət göstərir. Cərəyanı yaradan isə sərbəst yükdaşıyıcıdır. Ən sadə halda 1 elektronun hərəkəti zamanı yaranan cərəyanla işləyə bilən yarımkeçirici cihaz yaratmaq olar. Bu isə yarımkeçirici cihazın ölçülərini artıq məhdudlaşdırır. Yəni, yarımkeçirici cihazlar maksimum 1 elektronun yatatdığı cərəyanı keçirə bilərlər. Ondan sonra isə artıq işləməyəcəklər.

1 elektronla işləyən cihaz yaradılsa belə cihaz yenə də işləməyəcək. Çünki həmin ölçülərdə yaranan qanunlar kvant fizikasına tabe olur və ortaya Hayzenberqin Qeyri müəyyənlik prinsipi girir. Bu prinsipə görə həmin ölçülərdə elektronun harda olacağını belə müəyyən etmək mümkün deyil. Nəticədə isə cərəyan cihazın içindən deyil kənarlardan keçə bilər ki, bu da qısa qapanmaya səbəb olar və cihaz sıradan çıxar.

• Сердцева Наталья Петровна. 99 секретов науки. Москва: Издательство "Э", 2017.