Nadejda (xutor)
Karpenko-Karı "Nadejda Xutoru" Dövlət Muzey-Qoruğu (ukr. Державний заповідник-музей Івана Карпенка-Карого (Тобілевича) „Хутір Надія“) — Ukraynada XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərində dramaturq və teatr aktyoru İvan Karpenko-Kariyə məxsus mülkün ərazisində yaradılmış milli tarixi muzey. Kompleks Kropivnitskidən (keçmiş Kirovoqrad) 29 kilometr (18 mil) qərbdə, Nikolayevka kəndində, E50 əsas Avropa yolundan uzaqda yerləşir.
| Karpenko-Karı "Nadejda Xutoru" Dövlət Muzey-Qoruğu | |
|---|---|
| ukr. Державний заповідник-музей Івана Карпенка-Карого (Тобілевича) „Хутір Надія“ | |
 | |
 | |
| Əsası qoyulub | 1871 |
| Açılış tarixi | 1956 |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Kirovoqrad rayonu, Kropivnitski, Nikolayevka kəndi |
| Kolleksiyası | təqribən 2 min ədəd |
| Ziyarətçi sayı | 4,000 (hər il) |
| Direktor | V. Q. Çornı |
| Telefon | +38 (0522) 312 733 |
| İş rejimi | 8:00 – 17:30 |
| 48°28′59″ şm. e. 31°56′56″ ş. u. | |
| kokm.kr.ua/hutir/ | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mülk 1871-ci ildə dramaturq və teatr aktyoru İvan Karpenko-Karinin atası Karpo Tobileviç tərəfindən qurulmuş və həyat yoldaşı Nadejda Tarkovskanın adını daşıyır. Daha sonra Karpenko-Kari daimi yaşayış yeri olaraq bu mülkü seçmişdir. Tobileviç ailəsi ilk növbədə bu mülkü təvazökar bir şəxsi təsərrüfat kimi saxlamışdır. O vaxtdan "Ata daxması" və köhnə Çumaş quyusu qorunub saxlanılmışdır. 1887-ci ilin yazında üç illik siyasi sürgündən qayıtdıqdan sonra İvan Karpenko-Kari xutorda məskunlaşmışdır.[1]
Tobileviç 18 pyesdən 11-ni "Nadejda Xutoru"nda yazmışdır. Bunlara "Sto tısiyaç" ("Yüz min"), "Hazyain" ("Usta"), "Sava Çalı" tarixi dramı, "Qandzya" və s. aiddir. Nikolay Sadovski, Panas Saksaqanski və M. Sadovskaya-Barilotti müxtəlif vaxtlarda mülkdə yaşamışdır. Ziyarətçilər arasında rəssamlar Zankovetskaya, M. Kropivnitski, Staritski və bir çox başqa görkəmli teatr xadimləri, yazıçılar və rəssamlar var idi.[2]
"Nadejda Xutoru" 1956-cı ildə dövlət muzey-qoruluğu elan edilmişdir. Abidənin kuratorluğu Kirovoqrad Regional Muzeyinə həvalə olunmuşdu. Ukrayna mədəniyyətinin görkəmli xadimləri Yuri Yanovski, Petro Panç, Oles Qonçar, Aleksandr Korneyçuk da daxil olmaqla, bir çox tanınmış şəxsiyyət öz əsərlərində "Nadejda Xutoru" yüksək qiymətləndirmişdilər. 1982-ci ildə Korifeylər Teatrının 100 illik yubileyinin qeyd edilməsi zamanı əvvəllər İkinci Dünya müharibəsi zamanı dağıdılmış yerli teatr yenidən qurulmuşdur. Karpenko-Kariinin 150 illik yubileyi ərəfəsində yeni teatr və ədəbi-xatirə sərgisi açılmışdır.
Xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kompleks Tobileviçin ata evi, xatirə binası, ədəbi-memorial muzey, park, 11 hectare (0.11 km2) həcmində landşaft memarlığı sahəsi, gölməçə və Karpenko-Karının büstündən ibarətdir. Burada mütəmadi olaraq ənənəvi "Sentyabr inciləri" teatr festivalı keçirilir. Muzeydə 2 minə yaxın eksponat var, onların çoxu Tobıleviçə – Arseni Aleksandroviç Tarkovskiyə məxsusdur. İvan Karpoviç və ailəsinin dəfn olunduğu Karlyujinski qəbiristanlığı muzeyin yaxınlığındadır.[3]
"Nadejda Xutoru" hər il Ukraynanın müxtəlif bölgələrindən və xaricdən 4,000-dən çox ziyarətçi cəlb edir. Son siyahıya düşməsə də, muzey Ukraynanın Yeddi Möcüzəsi siyahısına namizəd olmuşdur.[4]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Брат ѝ, Александър Тарновски, е дядо на известния филмов продуцент Андрей Тарновски.
- ↑ "Kirovohrad Region". 9 December 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 April 2012.
- ↑ "The September Gems". 2008. 9 April 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 April 2012.
- ↑ "Kirovohrad Oblast - Home to Three Nominated Seven Wonders of Ukraine". 18 June 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 April 2012.
Əlavə ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Топчій Іван Павлович. Хутір Надія. Державний заповідник-музей І. К. Карпенка-Карого (Тобілевича). — Дніпропетровськ : «Промінь», 1971.
- Левицький Володимир Ілліч. Хутір Надія. Путівник. — Дніпропетровськ : «Промінь», 1978.
- Куценко Леонід Васильович. Стежками хутора «Надія». Нарис. — Кіровоград : «Імекс-ЛТД», 2007. — ISBN 978-966-8861-62-8.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Державний музей-заповідник І.Карпенка-Карого (Тобілевича) "Хутір Надія"
- Простіть, Андрію Юрійовичу, не вберегли...(An article about the destruction of "khutir Nadia" by a radical reconstruction)