Natalya Miklaşevskaya

Natalya Miklaşevskaya — Azərbaycan sənətşünası, sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru.

Natalya Miklaşevskaya
Doğum tarixi	1909
Doğum yeri	Starodub, Çerniqov quberniyası
Vəfat tarixi	bilinmir
Vətəndaşlığı	Azərbaycan SSR
Elm sahəsi	Sənətşünaslıq
Elmi dərəcəsi	Sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru
İş yeri	Bakı Dövlət Universiteti
Alma-mater	Bakı Dövlət Universiteti
Təhsili	Bakı Dövlət Universiteti
Mükafatları

XX əsr isə müasir Azərbaycan sənətşünaslıq elminin və məktəbinin əsaslı formalaşma və püxtələşmə dövrüdür. Bu dövrdə bir sıra tanınmış sənətşünas alimlərimiz yetişib. Onlardan biri də sənətşünaslıq elmləri doktoru, dövrünün tanınmış alimi və rəssamı Natalya Mixaylovna Miklaşevskayadır (1909-1981)^[1].

Natalya Miklaşevskaya 1909-cu ildə Çerniqov quberniyasında, Starodubda anadan olmuşdur. 1928-ci ildə kənd məktəbini qurtaran Miklaşevskaya üç il kənd müəllimi kimi işlədi. 1931-ci ildə o Bakıya, bacısı Effendi Marqarit Mixailovnanın yanına gəlir.^[2]

1935-ci ildə Natalya Miklaşevskaya Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Texnikumunu, 1942-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini bitirir.^[2]

1933-cü ildən 1939-cu ilə qədər Miklaşevskaya Azərbaycan dövlət muzeyində ekskursiya rəhbəri və bələdçi kimi işlədi. 1936-cı ildən etibarən o, Azərbaycan dövlət incəsənət muzeyində (indiki Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi) kiçik elmi işçi kimi işlədi.^[2]

Böyük Vətən müharibəsi illərində Miklaşevskaya SSRİ rəssamlıq fondunun Azərbaycan şöbəsində “Təşviqat pəncərəsi” hazırlanması üzrə işlədi və incəsənət işçilərinin Rəssamlar İttifaqının şəhər komitəsinə sədrlik etdi. 1942-ci ildə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası sıralarına qatıldı.^[2]

1944-cü ildən etibarən Miklaşevskaya Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Memarlıq və İncəsənət İnstitutunda işləməyə başladı. Burada o, intensiv elmi fəaliyyət göstərdi. Miklaşevskaya buradakı ilk illərində özünü tamamilə XVIII—XIX əsrlərə aid Azərbaycan divar rəsmlərini tədqiq etməyə həsr etdi. Şəki xan sarayı, Şəkixanovların evi, Şuşa və Lahıc yaşayış evlərinin divar naxışlarının tədqiqinin nəticəsi kimi Miklaşevskaya XVIII—XIX əsrlərə aid Azərbaycan divar naxışlarının inkişafı haqqında monoqrafik əsər yazdı. 1948-ci ildə bu əsər Ermitaj elmi sovetində sənətşünaslıq namizədi elmi dərəcəsi almaq üçün müvəffəqiyyətlə müdafiə edildi.^[3]

Miklaşevskayanın “XVIII—XIX əsrlər Azərbaycan divar naxışları” tədqiqatının əsas hissələri “Azərbaycan incəsənəti” (II nəşr, 1949 və IV nəşr, 1954) və “Azərbaycan memarlığı” (oçerklər) məcmuələrində çap edildi. Miklaşevskayanın Azərbaycan incəsənəti tarixinə aid ciddi tədqiqat işlərinin nəticələri XIX əsrin ikinci yarısının məşhur rəssamları — Mirzə Qədim İrəvani və Mir Möhsün Nəvvabın yaradıcılığına həsr edilmiş iş hesab edilir. Miklaşevskaya rəssamların bioqrafik məlumatlarını əhəmiyyətli dərəcədə artırmağa nail oldu, 40-cı illərin sonunda Mirzə Qədim İrəvaninin Ermitaj muzeyinin Şərq fondunda və Gürcüstan SSR-in Dövlət İncəsənət Muzeyində saxlanılan dəyərli əsərlərini aşkar etdi. "Azərbaycan incəsənəti" məcmuəsində (IV nəşr, 1954) çap edilən bu məqalələr Azərbaycan incəsənətində realistik ideyaların inkişafının tədqiqi baxımından böyük maraq doğurdu.^[3]

1949-cu ildən 1952-ci ilə qədər Miklaşevskaya Azərbaycan Dövlət Universitetinin sənətşünaslıq şöbəsində dərs keçdi.^[4] O, 8 mart günü Azərbaycanın qadın rəssamlarının əsərlərinin sərgisinin təşəbbüsçüləri, təşkilatçıları və iştirakçılarından biri idi. (1938, 1939, 1943-46, 1957)^[5]

“1920-1945-ci illərdə Sovet Azərbaycanında sosialist realizmi incəsənətinin təşəkkülü və inkişafı” əsərinə görə ona 1969-cu ildə sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru dərəcəsi verildi. 1974-cü ildə Bakıda ayrı bir monoqrafiya kimi çap edilən bu əsər Azərbaycanın rəssamlıq, qrafika, heykəltəraşlıq, teatr səhnə bəzəyi incəsənəti və rəssamlıq məktəblərinin inkişafını aydınlaşdırırdı.^[4]

Natalya Miklaşevskaya qüsursuz fəaliyyətinə və aktiv hərbi-rəhbərlik işinə görə "1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyinə görə", “Qafqazın müdafiəsi uğrunda”, "1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə", “Əmək igidliyinə görə”, "Əmək veteranı" və s. medallar ilə təltif edilmişdir.^[5]

1. Наталья Михайловна Миклашевская / Вступительная статья: доктор искусствоведения проф. К. Керимов. Составители: ст. науч. сотрудник, искусствовед Т. Исмаилова, мл. науч. сотрудник С. Дадашева. Редактор: народный художник Азерб. ССР, лауреат Гос. премии СССР, Кязим-заде К. М.. — Б., 1979.

2. Azərbaycan sənətşünaslığında silinməz imza İNCƏSƏNƏT TARİXİMİZİN TƏDQİQİNDƏ ALİM VƏ RƏSSAM NATALYA MİKLAŞEVSKAYANIN ÖZÜNƏMƏXSUS ROLU VAR. https://525.az/news/261582-azerbaycan-senetsunasliginda-silinmez-imza