Novolak

Novolak (keçmiş adı: Banayaul[3], sonra Banay-aux[4], çeç. Бони-Эвла[5]) — Dağıstan Respublikası, Novolak rayonu ərazisində yerləşən kənd. İnzibati cəhətdən Novolak rayonunun və Novolak kənd sovetliyinin mərkəzidir. Novolak kənd inzibati vavidliyinin yeganə yaşayış məntəqəsidir[6][7].

Novolak
Новолакское
Бони-Эвла
43°07′10″ şm. e. 46°28′58″ ş. u.HGYO
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub 1850
Mərkəzin hündürlüyü 428 m
Əhalisi
Əhalisi
  • 6.977 nəf. (2024)[2]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +7 87242
Poçt indeksi 368160
Xəritəni göstər/gizlə
Novolak xəritədə
Novolak
Novolak

Coğrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənd Xasayurtdan 16 km cənub-qərbdə,yarıq-su çayının sol sahilində, Çapayevo kəndinin qarşı tərəfində yerləşir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənd 1850-ci ildə salınmışdır. 1883-cü ildə Banayaulda 270 həyət vardı. Hansı ki, burada 1129 nəfər yaşayırdı (milli tərkib baxımıəndan çeçenlərdən ibarət idi). Kənddə 3 məsid mövcud idi[8].

22 noyabr 1928-ci il Dağıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Mərkəzi İcraiyə Komitəsinin 4-cü isesiyasında respublikanın yeni rayonlaşdırma layihəsi hazırlanır. Bunun əsasında rayonların və bölgələrin bölünməsi, 26 kanton və 2 subkontonun yaradılması barədə qərar qəbul edilir. Xasavyurt kantonu 1921-ci ildə Terek bölgəsindən Dağıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasına verilmiş keçmiş Xasavyurt dairəsi ərazisinin bir hissəsində təşkil olunmuşdur. Yeni bölgələşməyə əsasən, kanton 18 kənd icmasından ibarət idi. Bura o cümlədən Banayaul, Banayyurt, Bezen 1, Bezen 2, Visi-İrza, Qencik-Erze daxil olurdu.

23 fevral 1944-cü ildə çeçenlərin deportasiyası zamanı köğçürülmüş əhalinin yerinə bura Lak rayonuna daxil olan Turçi, Burtni, Varay, Kurxi, Uri, Keqarçi, Xalaki, Kamaşa, Quymi, Xuti, Şahuva, Baqilka, Kuma, Kundı, Kumar kəndlərindən əhali köçürülür[9].

Hal-hazırda lakların Novolak rayonundan, Mahaçqaladan şimala köçürülməsi və Auxov rayonunun bərpası üçün bir layihə hazırlanır[10].

5 sentyabr 1999-cu ildə Dağıstan əməliyyatı zamanı kənd Şamil Basayev və [[Əmir Xəttab]ın döyüşçüləri tərəfindən ələ keçirilir. 14 sentyabr 1999-cu ildə isə ağır və qanlı keçən döyüşlərdən sonra isə federal qüvvələr çeçen mücahidlərini kənddən çıxara bilir. Döyüşlər nəticəsində kənd tamamən dağılır.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2002-ci il siyahıya alınmaya görə əhalinin milli tərkibi.: çeçenlər — 33 %, laklar — 64 %[11]

Milli tərkib

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə kəndin milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[12]:

Xalq Say,
nəf. 		Ümumi əhaliyə
olan nisbəti, %
laklar 40307 68 %
çeçenlər 1716 29 %
digərləri 205 3 %

Təhsil

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Novolak 1 nömrəli kənd orta məktəbi[13].
  • Novolak 2 nömrəli kənd orta məktəbi[14].

Tanınmış şəxsiyyətlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]


Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 GEOnet Names Server. 2018.
  2. ↑ "Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года"..
  3. ↑ http://elib.shpl.ru/nodes/9044#mode/inspect/page/57/zoom/5 Arxivləşdirilib 2017-05-03 at the Wayback Machine Список населенных мест Терской области : По сведениям к 1 янв. 1883 г.. - Владикавказ, 1885.
  4. ↑ Сборник статистических свѣдѣній о Кавказѣ, Том 1. С. 49
  5. ↑ А. В. Твёрдый Кавказ в именах, названиях, легендах опыт топонимического словаря 2008 с. 240
  6. ↑ "Закон Республики Дагестан от 13 января 2005 года № 6 «О статусе и границах муниципальных образований Республики Дагестан»". 2015-02-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
  7. ↑ "Новолакский сельский округ (сельсовет)* (Новолакский район)". 2015-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-15.
  8. ↑ "Список населенных мест Терской области : По сведениям к 1 янв. 1883 г. — Владикавказ, 1885". 2017-05-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
  9. ↑ Каммаев С. К. Легендарная Лакия. Краткий энциклопедический справочник о Лакии и лакцах. Махачкала. Тип. ДНЦ РАН. 2007. — 372 с.
  10. ↑ "Дагестанский информационный еженедельник «Новое Дело» :: Статья «Земля обетованная» | Выпуск № 20 (956)". 2014-09-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
  11. ↑ "Коряков Ю. Б. База данных «Этно-языковой состав населённых пунктов России»". 2018-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
  12. ↑ "Данные Всероссийской переписи населения 2010 года". 2019-01-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
  13. ↑ "Новолакская СОШ № 1 (Новолакский район) " Главная страница". 2014-07-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
  14. ↑ "Новолакская СОШ № 2 (Новолакский район) " Главная страница". 2014-07-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
  15. ↑ "Мутей Исаев". 2015-03-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.