Nuh bəy Sofiyev

Nuh bəy Abbasqulu bəy oğlu Sofiyev (rus. Ной Аббаскулиевич Софиев[1]; 1884—1920-ci ildən sonra) — Rusiya İmperator Ordusunun, daha sonra Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ordusunun zabiti.

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nuh bəy Sofiyev 1884-cü ildə Tiflis quberniyasının Borçalı-Qarayazı bölgəsində anadan olub.[2]

Birinci Dünya müharibəsində iştirak edib,[1] Tatar süvari alayında vuruşub.[3] (1915-ci ildə ştabs-kapitan rütbəsini daşıyırdı)[3]

1918-ci ildə podpolkovnik Nuh bəy[4] Qafqaz İslam Ordusunun Qarayazı süvari alayının komadiri olaraq, Bakı döyüşündə iştirak edib.[5] Bolşevik-daşnak qüvvələrinə və ingilislərə qarşı döyüşlərdə iştirak edib. Döyüşlərdən sonra Osmanlı dövlətinin 5-ci qılınclı Məcidiyyə ordeni və Hərb medalına layiq görülüb.[4][6]

Hərbi Nazirliyin zabit heyətinin 1918-ci ilin noyabr ayının əvvəllərində hərbi hissələr üzrə üzləşmə siyahılarında “podpolkovnik” hərbi rütbəsində Süvari diviziyasının 1-ci Tatar süvari alayında həqiqi hərbi xidmətdə olduğu qeyd edilib. 18 dekabr 1918-ci il tarixdə Hərbi nazirin 24 №-li əmri ilə Süvari diviziyasının 2-ci Qarabağ süvari alayı komandirinin müavini vəzifəsinin müvəqqəti icraçısı təyin edilib.[7] Hərbi nazirin 19 fevral 1919-cu il tarixli 82 №-li əmri ilə 1-ci Tatar süvari alayının fəxri siyahılarında saxlanılmaqla 13 fevral 1919-cu il tarixdən 1-ci piyada diviziyasının 1-ci Cavanşir piyada alayının komandiri vəzifəsinə təsdiq olunub.[8] Hərbi xidmətdə fərqləndiyinə görə Nazirlər Şurası Sədrinin 28 fevral 1919-cu il 4 №-li və Hərbi nazirin 06 mart 1919-cu il 108 №-li əmri ilə “polkovnik” hərbi rütbəsinə layiq görülüb.[9] Tabeliyində olan hərbi hissədə yüksək nizam-intizama və döyüş hazırlığına görə Hərbi nazir tərəfindən 28 iyun 1919-cu il tarixdə 314 №-li əmrlə “Təşəkkür” elan edilib.[2] 03 avqust 1919-cu il tarixdə isə Hərbi nazirin 347 №-li əmri ilə Süvari diviziyasının 1-ci Tatar süvari alayının komandiri vəzifəsinə keçirilib.[10] 1920-ci ilin yanvar ayında qısa müddətdə Hərbi nazirin 21 №-li əmri ilə Qusar qarnizonunun rəisi vəzifəsi də ona həvalə edilib.

1919-cu ilin avqustunda Lənkəran və 1920-ci ilin mart-aprel aylarında Qarabağda erməni daşnaklarına qarşı hərbi əməliyyatlarda iştirak edib. Cümhuriyyətin süqutuna kimi “polkovnik” hərbi rütbəsində Süvari diviziyasının 1-ci Tatar süvari alayının komandiri kimi həqiqi hərbi xidmətdə olub.

Aprel işğalından sonra Qarabağ üsyanının təşkilatçılarından və iştirakçılarından biri idi.[11] Üsyanın yatırılmasından sonra mühacirətə gedib.[1]

Ailəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nuh bəy Sofiyev Borçalı-Qarayazı bölgəsində məşhur ağa nəsli olan Sofiyevlər (Sofular) ailəsində anadan olub[1]. Atası Abbasqulu bəy Tersk kazak qoşunlarının Volqsk alayının starşınası olub, anası Mixaline Stepanovna Yakubovskaya, polşa tatarı olub[2].

Qardaşı Boris bəy Sofiyev Müqəddəs Georgi ordeni kavaleri, Rus-yapon və Birinci Dünya müharibələrinin, daha sonra isə Ağqvardiyaçı hərəkatının iştirakçısı olub[1].

Qohumu Pərixanım Sofiyeva Gürcüstan Demokratik Respublikası Parlamentində müstəqil, sonra GSDFP (gürcü menşevikləri) partiyasının təmsilçisi idi[12].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 А. М. Топчибаши. Парижский архив 1919–1940. В четырех книгах. —Книга вторая 1921–1923. Баку: Художественная литература. 2016. səh. 85. ISBN 978-5-280-03734-2.
  2. ↑ 1 2 3 Şahbazov, Atamalı. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ordusunun zabit və hərbi məmurları (az.). Bakı: Maarif nəşriyyatı. 2020. 518. ISBN 978-9952-37-141-3. 2023-11-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-14.
  3. ↑ 1 2 "Высочайшие приказы, конные". 2020-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-22.
  4. ↑ 1 2 Mehman Süleymanov. Nuru bəy və silahdaşları (PDF). 2014. səh. 73 (BDU pdf-versiyası). 2018-11-23 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-22.
  5. ↑ Mehman Süleymanov. Nuru bəy və silahdaşları (PDF). 2014. səh. 308 (BDU pdf-versiyası). 2018-11-23 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-22.
  6. ↑ Süleymanov, Mehman. Azərbaycan Ordusunun tarixi: I cild: 1917-1918 (az.). I. Bakı: Maarif nəşriyyatı. 2018. 330. ISBN 978-9952-37-138-3. 2024-05-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-13.
  7. ↑ Сборник приказов по военному ведомству Азербайджанской Демократической Республики. I том. Баку: Маариф. 2018. səh. 52. ISBN 978-9952-445-20-13. 2023-11-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-14.
  8. ↑ Сборник приказов по военному ведомству Азербайджанской Демократической Республики. I том. Баку: Маариф. 2018. səh. 185. ISBN 978-9952-445-20-13. 2023-11-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-14.
  9. ↑ Сборник приказов по военному ведомству Азербайджанской Демократической Республики. I том. Баку: Маариф. 2018. səh. 224. ISBN 978-9952-445-20-13. 2023-11-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-14.
  10. ↑ Сборник приказов по военному ведомству Азербайджанской Демократической Республики. II том. Баку: Маариф. 2018. səh. 142. ISBN 978-9952-445-20-13.
  11. ↑ Mehman Süleymanov (2018). Azərbaycan Ordusunun tarixi. III cild. Bakı: Maarif. səh. 112. ISBN 978-9952-37-140-6.
  12. ↑ «Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti: Azərbaycanın dövlətçilik tarixinin parlaq səhifəsi» mövzusuna həsr olunmuş bəynəlxalq elmi konfransın materialları. Bakı. 2018. səh. 222. ISBN 978-9952-479-17-1.