Overlord əməliyyatı

Overlord əməliyyatı İkinci dünya müharibəsi ərzində Antihitler koalisiyası tərəfindən almanların işğalı altında olan Qərbi Avropa ərazilərinin geri qaytarılması məqsədilə həyata keçirilmiş hücum əməliyyatıdır. Əməliyyat 6 iyun 1944-cü il tarixində başlamışdır. 6 iyunda 160,000 nəfərə yaxın qoşun hissələri La-Manşı keçmiş, bununla da Fransada yerləşən müttəfiq qoşunlarının sayı iki milyona çatmışdır.

Overlord əməliyyatı
İkinci dünya müharibəsində Qərb cəbhəsi
Tarix	6 iyun – 30 avqust 1944
Yeri	Şimali Fransa
Nəticəsi	Antihitler koalisiyası qələbə qazandı
Münaqişə tərəfləri
Antihitler koalisiyası ABŞ Birləşmiş Krallıq Kanada Azad Fransa Polşa qoşunları[1] Fransa Müqavimət Hərəkatı Avstraliya Azad Belçika Qüvvələri Azad Çexoslovak Qüvvələri[2] Azad Yunan Qüvvələri Azad Lüksemburq Qüvvələri Azad Niderland Qüvvələri Yeni Zelandiya[3] Azad Norveç Qüvvələri[1] Danimarkalı dənizçilər Almaniya
Komandan(lar)
Dvayt Eyzenhaver Artur Tedder Bernard Montqomeri Trafford Li-Mellori Bertram Ramsey Gerd fon Rudştedt Ervin Rommel
Tərəflərin qüvvəsi
1,452,000 nəfər (25 iyula qədər) 2,052,299 nəfər (avqustun sonlarına qədər)[4] 380,000 nəfər (23 iyula qədər)[5] 640,000 nəfər (ümumi)[6] 2200 – 2500 tank və digər hücum silahları[7]
İtkilər
226,386 nəfər[8] 4101 döyüş aviasiyası[8] 4000 tank[9] 288,695 – 530,000 nəfər[10] 2127 döyüş aviasiyası[11] 1500 – 2400 tank və digər hücum silahları[7]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Bu hücum əməliyyatını həyata keçirmək barədə razılıq 1943-cü ilin may ayında ABŞ-nin Vaşinqton şəhərində baş tutmuş konfrans zamanı əldə olunmuşdur. General Dvayt Eyzenhaver döyüş əməliyyatına cəlb edilmiş müttəfiq qoşunların Baş Qərargah rəisi, ingilis general Bernard Montqomeri isə 21-ci Ordu Qrupunun komandiri vəzifəsinə təyin olunmuşdu. Əsas hücum mövqeyi Normandiya sahilləri olaraq müəyyən edilmişdi. Hücumun başlamasına hələ bir neçə ay qalmışdan etibarən müttəfiqlər aldadıcı hərbi manevrlərdən istifadə etməyə başladılar. Bu, həm elektronik, həm də vizual dezinformasiya xarakteri daşıyırdı. Bu cür aldadıcı manevrlər nəticəsində almanlar hücumun hansı istiqamətdən və nə vaxt başlayacağını təxmin etməyə çətinlik çəkirdi. Hücumun başlayacağını təxmin edən Adolf Hitler general-feldmarşal Ervin Rommeli bütün "Atlantik divarı" boyunca müdafiə-istehkam işlərinin aparılmasına rəhbər təyin etmişdi.

Müttəfiqlər hücumun ilk günündə öz məqsədlərinə nail ola bilmədilər, lakin 26 iyunda Şerburq-Oktevil limanını və 21 iyulda isə Kann şəhərini ələ keçirməyə nail oldular. 8 avqust tarixində almanlar əks-hücuma cəhd etsə də, bu cəhd uğursuzluqla nəticələndi. Bu əks-həmlə zamanı alman 7-ci Ordusunun 50 min nəfərə yaxın şəxsi heyəti Falez şəhəri yaxınlığında müttəfiqlərin mühasirəsinə düşdü və ciddi itkilərə məruz qaldı. 30 avqust 1944-cü ildə alman qoşunlarının Sen çayı üzərindən geri çəkilməsi ilə birlikdə Overlord əməliyyatı da uğurla başa çatdırıldı.

• Dvayt Eyzenhaver
• Ervin Rommel
• İkinci cəbhə

• Ambrose, Stephen. "D-Day: June 6, 1944: The Climactic Battle of World War II". Booknotes. C-SPAN. 5 iyun 1994. 7 sentyabr 2016 tarixində orijinalından (Video of interview) arxivləşdirilib. (ing.)
• Churchill, Winston. "Dieu Protege (sic) la France". London: The Churchill Society. 21 oktyabr 1940. 2021-05-12 tarixində orijinalından (Transcript of speech) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-09. (ing.)
• Leighton, Richard M. Overlord Versus the Mediterranean at the Cairo-Tehran Conferences // Greenfield, Kent Roberts (redaktor). Command Decisions. Washington: United States Army Center of Military History. 2000 [1960]. CMH Pub 70-7. 2007-12-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-09. (ing.)
• "World War II: D-Day, The Invasion of Normandy". Eisenhower Presidential Center. 2019-06-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-09. (ing.)
• "Operations:D-Day and the Normandy Campaign". Democracy: Canadian Newspapers and the Second World War. Canadian War Museum. 19 sentyabr 2003. (ing.)