Pont quş südü

<td_align="right"_width="40%">Cins:<td_align="left">Quşsüdü&action=edit&preload=Şablon:RedTaxLink/preload&editintro=Şablon:RedTaxLink/intro&preloadparams%5B%5D=<td%20align="right"%20width="40%">Cins:<td%20align="left">Quşsüdü}}, taksonun sistematikasını təsvir etməlidir [[]].: (Quşsüdü]])^[1]

Pont quş südü (lat. Ornithogalum ponticum) — quşqonmazkimilər fəsiləsinin quşsüdü cinsinə aid biki növü.

Pont quş südü
Elmi təsnifat
XƏTA: taksonomik şablon yoxdur{{
Cins:	Quşsüdü
Cins:	Quşsüdü
Cins:	Quşsüdü
Cins:	Quşsüdü
Cins:	Quşsüdü
Beynəlxalq elmi adı
Ornithogalum ponticum
Şəkil axtarışı EOL   1089049

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU B1 ab (iii) +2ab(iii). Azərbaycanın nadir növüdür.^[2]

Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çoxillik ot bitkisidir. Soğanağı çox və az dərəcədə iri, yumurtavari, 1,5-3 sm enində, xaricdə çox vaxt ağ zarlı, şəffaf və ya qonur, ölmüş qınlarla örtülmüşdür. Gövdəsi düz, dəyirmi içi boş, 30-65 sm hündürlükdədir. Yarpaqları ensiz-xətvari, novşəkilli, 4-6 mm enində, gövdədən qısadır. Çiçək qrupu çox çiçəklidir. Çiçəkləri uzun çiçək saplağında, aşağı çiçək saplağı yuxaıdakılardan qısadır; çiçəkləmədən sonra çiçək saplağı çiçək qrupunun oxuna sıxılmışdır ^[3][2][4].

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çiçəkləmə və meyvə əmələgəlmə dövrü iyun-iyul aylarına təsadüf edir. Kriptofit (geofit) bitkidir. Orta dağ qurşağına kimi meşəkənarı, kolluqlararası, bağlar, əkinlər və otlu yamaclarda, paxlalı-taxıllı, müxtəlifotlu senozlarda komponent kimi iştrak edir. Dekorativ, qida və dərman bitkisidir ^[3][2][4][5].

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qobustan (Mərəzə qəsəbəsi); Böyük Qafqazın şərq hissəsi (Şamaxı rayonu, Damlamaca kəndi, Nağaraxana kəndi Pirqulu qəsəbəsi ətrafları), Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Şahbuz rayonun Badamlı və Ayrınc, Culfa rayonunun Ləkətağ və Teyvaz kəndləri ətrafında). ^{[3][2][4][6][7][8]}

Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fraqmentləşmiş sahələrin və təbii ehtiyatların azalması müşahidə olunur. ^[3][2][7][8]

Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Antropogen amillər dekorativ bitki kimi yığılması, otların biçilməsi, həmçinin mal –qara tərəfindən tapdalanması.

Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yayılma yerlərində antropogen təsiri azaltmaq, bərpasının təmin edilməsi, yeni yayılma yerlərinin axtarılması.

Sinonimləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Loncomelos ponticum (Zahar.) Speta
• Ornithogalum georgicum Agapova
  • Ornithogalum ponticum subsp. cyclogynum Zahar.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]