Portağal (meyvə)

Portağal — bütöv, yarıya bölünmüş və soyulmuş hissələr

Portağal — Rutaceae ailəsinin müxtəlif sitrus növlərinin meyvəsidir.[1] İlk növbədə Citrus × sinensis, onu acı portağal kimi adlandırılan əlaqəli Sitrus × aurantiumdan ayırmaq üçün şirin portağal adlanır. Şirin portağal cinsi yolla çoxalır (nuklear embrion vasitəsilə apomiksis); şirin portağal növləri mutasiyalar nəticəsində yaranır.[2][3][4]

Portağal — pomelo (Citrus maxima) və mandarin (Citrus reticulata) arasında hibriddir.[5][6] Xloroplast genomu və buna görə də ana xətti pomelonun genomudur.[7] Şirin portağalın tam genomu ardıcıllıqla tərtib edilmişdir.

Portağal Cənubi Çin, Şimal-Şərqi Hindistan və Myanmanı əhatə edən bir bölgədə yaranmışdır[8][9] və şirin portağalın ilk qeydi eramızdan əvvəl 314-cü ildə Çin ədəbiyyatında olmuşdur. 1987-ci ildən etibarən portağal ağaclarının dünyada ən çox becərilən meyvə ağacı olduğu müəyyən edilmişdir.[10] Portağal ağacları şirin meyvələrinə görə tropik və subtropik iqlimlərdə geniş şəkildə becərilir. Portağal ağacının meyvəsi təzə yeyilə bilər, ya da şirəsi və ya ətirli qabığı üçün emal oluna bilər. 2012-ci ildə şirin portağal sitrus meyvələrinin istehsalının təxminən 70%-ni təşkil edmişdi.

2019-cu ildə dünya üzrə 79 milyon ton portağal yetişdirilib, Braziliya ümumi məhsulun 22%-ni istehsal edir, sonrakı yerləri Çin və Hindistan tutur.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "Citrus ×sinensis (L.) Osbeck (pro sp.) (maxima × reticulata) sweet orange". Plants.USDA.gov. May 12, 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  2. ↑ "Orange Fruit Information". 9 June 2017. 1 June 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 September 2018.
  3. ↑ "Orange fruit nutrition facts and health benefits". 21 August 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 September 2018.
  4. ↑ "Oranges: Health Benefits, Risks & Nutrition Facts". Live Science. 25 April 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 September 2018.
  5. ↑ Xu, Q; Chen, LL; Ruan, X; Chen, D; Zhu, A; Chen, C; Bertrand, D; Jiao, WB; Hao, BH; Lyon, MP; Chen, J; Gao, S; Xing, F; Lan, H; Chang, JW; Ge, X; Lei, Y; Hu, Q; Miao, Y; Wang, L; Xiao, S; Biswas, MK; Zeng, W; Guo, F; Cao, H; Yang, X; Xu, XW; Cheng, YJ; Xu, J; Liu, JH; Luo, OJ; Tang, Z; Guo, WW; Kuang, H; Zhang, HY; Roose, ML; Nagarajan, N; Deng, XX; Ruan, Y. "The draft genome of sweet orange (Citrus sinensis)". Nature Genetics. 45 (1). Jan 2013: 59–66. doi:10.1038/ng.2472. PMID 23179022.
  6. ↑ Andrés García Lor. Organización de la diversidad genética de los cítricos (PDF) (Tezis). 2013. 79. 2021-02-25 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-28.
  7. ↑ Velasco, R; Licciardello, C. "A genealogy of the citrus family". Nature Biotechnology. 32 (7). 2014: 640–642. doi:10.1038/nbt.2954. PMID 25004231.
  8. ↑ Morton, Julia F. Fruits of Warm Climates. 1987. 134–142. 2019-05-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-28.
  9. ↑ Talon, Manuel; Caruso, Marco; Gmitter, Fred G. Jr. The Genus Citrus. Woodhead Publishing. 2020. səh. 17. ISBN 9780128122174.
  10. ↑ Morton, J. "Orange, Citrus sinensis. In: Fruits of Warm Climates". NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. 1987. 134–142. 2000-11-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-28.