Portuqaliya inqilabı (1910)

Portuqaliya inqilabı — monarxiyanı ləğv edən və respublika idarəetmə formasını quran inqilab. İnqilab nəticəsində monarxiya ləğv edildi[1]. Portuqaliya Krallığı mövcudluğunu dayandırdı. Birinci Portuqaliya Respublikası meydana gəldi (5 oktyabr 1910 — 28 may 1926)[2].

Portuqaliya inqilabı
Implantação da República Portuguesa
Yer
Tarix 5 oktyabr 1910
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Arxa fon

[redaktə | mənbəni redaktə et]

XIX əsrin sonlarından bəri[3], bir çox şəhər əhalisi beynəlxalq məsələlərdə Portuqaliyanın mənafelərini qoruya bilməyən kralın hərəkətsizliyindən narazı qaldığından, ölkədə respublika əhval-ruhiyyəsi artmağa başladı (Çəhrayı Kart və Afrika üçün Mübarizə). Lissabon regisidi 1 fevral 1908-ci ildə törədilib. Kralın siyasətindən və ölkədəki ümumi vəziyyətdən narazı olan respublikaçı terrorçular, Lissabon Meydanında Portuqaliya kral ailəsinin kortejinə atəş etdilər. Sui-qəsd cəhdi nəticəsində Kral I Karlos (1863-1908) və böyük oğlu Braqanza hersoqu (1887-1908) Luiş Filipe öldürüldü. Qurtarılan II Manuel yeni kral elan edildi, lakin musiqiyə və sənətə həvəsli idi[4] , siyasət və ordu ilə qətiyyən maraqlanmırdı. Respublikaçılar hakimiyyəti öz əllərinə almağa qərar verdi[5].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Implantação da República". Infopédia. 30 August 2010. 31 March 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 July 2021.
  2. ↑ "João Franco". Vidas Lusófonas. 30 August 2010. 15 May 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  3. ↑ "Primeira República – Biografia de João de Canto e Castro". leme.pt. 30 August 2010. 30 September 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 July 2021.
  4. ↑ "1ª Republica – Dossier temático dirigido às Escolas" (PDF). Rede Municipal de Bibliotecas Públicas do concelho de Palmela. 30 August 2010. 23 April 2015 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
  5. ↑ "5 de Outubro de 1910: a trajectória do republicanismo". In-Devir. 30 August 2010. 22 June 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Ефимов Н. В. Революция 1910 г. в Португалии // Новая и новейшая история — 1976 — № 4
  • ALMEIDA, Paula Cardoso O fim da monarquia: 5 de Outubro de 1910 1ª ed. — Matosinhos — QuidNovi — 2007 ISBN 978-989-554-353-3
  • QUENTAL, Antero de [et. al.] Portugal em crise: da agonia da Monarquia à implantação da República 1ª ed. — Porto — Fronteira do Caos — 2006. — (Pensar Portugal; 5) ISBN 989-95063-2-X
  • A Maçonaria e a Implantação da República — Documentos Inéditos (Simões Raposo/Carvalhão Duarte) Grémio Lusitano et Fundação Mário Soares (2009); ISBN 978-972-8885-21-2
  • Revolta Militar no Porto em 31 de Janeiro de 1891 — Os Conselhos de Guerra o Respectivas Sentenças Porto editora (1891)
  • article de Jorge de ABREU A Revolução Portugueza — O 5 de Outubro (Lisboa 1910) Casa Alfredo David (Lisbonne — 1912)
  • Augusto Ferreira do AMARAL A Aclamação e D. Manuel II (Lisbonne-1966)

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]