Primula darialica subsp. ossetica

Soyuq novruzçiçəyi (lat. Primula algida) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin novruzçiçəyikimilər fəsiləsinin novruzçiçəyi cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –VU A2c+3c. Azərbaycanın nadir növüdür.

Soyuq novruzçiçəyi
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı

Botaniki xarakteristikası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Üzəri unlu ləkəli və ya çılpaq çoxillik ot bitkisdir. Kökətrafı yarpaqları sıx rozet əmələ gətirir. Kökümsovu qısadır, ağımtıl əlavə kökləri vardır. Yarpaqları (saplaqla) 2-4 sm uzunluqda, 0,5-2,5 sm enindədir, uzunsov-kürəkvari və ya tərs –yumurtavaridir. Təpə hissədən dairəvi və ya kütdür. Çiçək qrupu başcıqdır, 3-25 çiçəkli, sıxdır. Kasacığı 5-10 mm uzunluğunda, zəngşəkilli, 5 damarlıdır. Qutucuğu uzunsovdur. Toxumları düzgün olmayan yumurtavri, tünd-qonur, 0,5-0,8 mm uzunluqdadır.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çiçəkləmə aprel-iyun, meyvəverməsi may-iyun aylarında baş verir. Aşağı dağ qurşağından subalp qurşağına qədər meşə və meşə kənarlarında, kolluqların arasında, çəmənliklərdə rast gəlinir. Dekorativ bitkidir.

Böyük Qafqazın Quba sahəsi, şərq və qərb hissələri, Kiçik Qafqazın şimal, cənub və mərkəzi hissələri, Naxçıvanın dağlıq hissəsi.

Sayı və tendensiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Antropogen təsirlər nəticəsində yayılma ərazisi məhdudlaşır, populyasiyada azalma tendensiyası müşahidə olunur. 

Məhdudlaşdırıcı amillər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yay otlaqlarının sistemsiz və həddindən artıq otarılması. Xüsusi mühitə tələbkarlıq və dəyişən iqlim amillərinə həssaslıq. 

Mühafizə tədbirləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Milli park və qoruqların ərazisindəki areallarının nəzarətə götürülməsi. Mühafizə tədbirləri lazımi qaydada aparılsa, təbii bərpa yolu ilə qısa müddətdə vəziyyət müsbətə doğru dəyişə bilər. 

Homotipik sinonimləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Aleuritia algida (Adams) Soják
  • Primula farinosa var. algida (Adams) Trautv.

Heterotipik sinonimləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Aleuritia ossetica (Kusn.) Soják
  • Primula algida var. albofarinosa Rupr.
  • Primula algida var. armena (K.Koch) Pax
  • Primula algida subsp. caucasica (K.Koch) W.W.Sm. & Forrest
  • Primula algida f. colorata Regel ex Pax
  • Primula auriculata Ledeb.
  • Primula bungeana C.A.Mey.
  • Primula caucasica (K.Koch) K.Koch
  • Primula darialica subsp. ossetica (Kusn.) Halda
  • Primula farinosa var. armena K.Koch
  • Primula farinosa var. caucasica K.Koch
  • Primula farinosa var. longifolia K.Koch
  • Primula hookeri Freyn & Sint.
  • Primula ossetica Kusn.