Qan sıçrama analizi

Qan ləkəsi analizi (QLA) (ing. Bloodstain Pattern Analysis) — qan ləkəsi və sıçrayış analizi ilə məşğul olan ədli tibbin şöbəsi. Elmi sahədə, xüsusən qan və DNT molekullarının analizində hər hansı bir irəliləyiş, detektivlər və kriminalistlər tərəfindən cinayətkarları araşdırmaq və tutmaq üçün geniş istifadə olunur^[1]. Buna görə qanın məhkəmə tibbi müayinəsinin çoxdan mövcud olmasına baxmayaraq, yeni texnologiyalar bu metoddan istifadə edərək daha yüksək nəticələr əldə etməyə və ədli tibbdə daha çox yayılmasına imkan yaratdı. Qan ləkəsi nümunələrini analiz etmək kimya, biologiya, fizika və həndəsə kimi elmlər haqqında geniş praktik bilik tələb edir.

QLA ilə nəticələr və nailiyyətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu elmin köməyi ilə qan sıçrama zamanı bir insanın hərəkəti və istiqaməti, yaralıların məkanda yeri, yaraların vurulduğu silah və ya obyekt, zərbədən sonra qan hərəkətinin trayektoriyası, kəsilmə və s. cinayətin törədilməsi zamanı baş verən hadisələrin ardıcıllığını qurur. Hadisələrin necə baş verdiyini bilirsinizsə, bundan sonra nə edəcəyinizi bilirsiniz^[2].

Qan tökülməsinin təhlili cinayətlərin istintaqında fəal və effektiv kömək üçün xüsusi təlim və təcrübə tələb edir^[3]. Potensial məhkəmə mütəxəssisləri Əsas Qan Sprey Analizi kurslarında təhsil alırlar. Kurs meyarları Beynəlxalq Qan Sprey Mütəxəssisləri Birliyi (IAEBC) tərəfindən hazırlanmışdır^[4]^[5].

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

↑ A Simplified Guide To Bloodstain Pattern Analysis Arxivləşdirilib 2022-04-27 at the Wayback Machine, The National Forensic Science Technology Center (NFSTC), Florida International University
↑ Moore, Solomon. "Science found wanting in nation's crime labs". New York Times. February 4, 2009. March 8, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 27, 2021.
↑ National Research Council. Strengthening Forensic Science in the United States: A Path Forward. Washington, DC: The National Academies Press, 2009. Archived
↑ Adam Janos. How Bloodstain Pattern Analysis Works and Why It's So Controversial Arxivləşdirilib 2021-07-30 at the Wayback Machine, A&E Television Networks
↑ Smith, Leora. "How a Dubious Forensic Science Spread Like a Virus". ProPublica. 13 December 2018. 1 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 December 2018.

Əlavə mənbələr[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bevel, Tom; Gardner, Ross M. Bloodstain Pattern Analysis With an Introduction to Crimescene Reconstruction, 3rd Ed. CRC Press 2008
James, Stuart H.; Kish, Paul Erwin; Sutton, T. Paulette. Principles of Bloodstain Pattern Analysis (3rd, illustrated, revised). Taylor and Francis/CRC Press. 2005. ISBN 0-8493-2014-3. İstifadə tarixi: 2009-01-30.
Hueske, Edward E., Shooting Incident Investigation/Reconstruction Training Manual, 2002
Bremmer et al., Biphasic Oxidation of Oxyhemoglobin in Bloodstains. PLoS ONE 2011.
James, Stuart H, Eckert, William G. Interpretation of Bloodstain Evidence at Crime Scenes, 2nd Edition, CRC Press 1999.
Neitzel, G. Paul, Smith, Marc. The Fluid Dynamics of Droplet Impact on Inclined Surfaces with Application to Forensic Blood Spatter Analysis. Washington, DC: Office of Justice Programs, 2017.
Solomon, Berg, Martin, & Villee. Biology, 3rd edition. Saunders College Publishing, Fort Worth, 1993.
Sutton, Paulette T., Bloodstain Pattern Interpretation, Short Course Manual, University of Tennessee, Memphis TN 1998
Vennard, John King. Elementary fluid mechanics. John Wiley & Sons, New York, 1982.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Beynəlxalq Qan Ləkəsi Analitikləri Birliyi (IABPA)
Cinayət Sahəsinin Yenidənqurma Assosiasiyası
Qan Ləkəsi Analizi Terminologiyası - SWGSTAIN terminologiyası nümunələrlə
Qan Ləkəsi Analizi Tədqiqatı - BPA ilə əlaqəli tədqiqat məqalələrinin verilənlər bazası

[1] A Simplified Guide To Bloodstain Pattern Analysis Arxivləşdirilib 2022-04-27 at the Wayback Machine, The National Forensic Science Technology Center (NFSTC), Florida International University

[Moore2-2] Moore, Solomon. "Science found wanting in nation's crime labs". New York Times. February 4, 2009. March 8, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 27, 2021.

[:32-3] National Research Council. Strengthening Forensic Science in the United States: A Path Forward. Washington, DC: The National Academies Press, 2009. Archived

[4] Adam Janos. How Bloodstain Pattern Analysis Works and Why It's So Controversial Arxivləşdirilib 2021-07-30 at the Wayback Machine, A&E Television Networks

[:02-5] Smith, Leora. "How a Dubious Forensic Science Spread Like a Virus". ProPublica. 13 December 2018. 1 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 December 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]